Η Συμβολή της Προεγχειρητικής Εκπαίδευσης Καρδιοχειρουργικών Ασθενών στη Μείωση των Μετεγχειρητικών τους Επιπλοκών και στη Διάρκεια της Νοσηλείας τους
Α. Καλογιάννη, Η. Μπροκαλάκη
Εισαγωγή: Αν και υπάρχουν ενδείξεις ότι η προεγχειρητική εκπαίδευση των ασθενών επιφέρει μετεγχειρητικά οφέλη ωστόσο η συμβολή της προεγχειρητικής εκπαίδευσης στη μετεγχειρητική ανάνηψη των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση καρδιάς παραμένει αντιφατική. Σκοπός: Η διερεύνηση της συμβολής της προεγχειρητικής εκπαίδευσης των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση καρδιάς στη μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών και στη διάρκεια νοσηλείας τους. Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση δημοσιευμένων ερευνητικών μελετών από τον Ιανουάριο του 2000 μέχρι και τον Ιούνιο του 2016 στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων Pubmed και Scopus. Η αναζήτηση πραγματοποιήθηκε με τις λέξεις ευρετηρίου: "cardiac surgery", "coronary artery bypass graft", "open heart surgery", "preoperative education", "postoperative complications" και "length of stay". Κριτήρια επιλογής των μελετών ήταν: (α) τυχαιοποιημένες μελέτες ή μελέτες με εκπαιδευτική παρέμβαση και ομάδα ελέγχου (β) δημοσίευση στην αγγλική γλώσσα, (γ) πρόσβαση σε πλήρες κείμενο (δ) συμμετέχοντες ηλικίας άνω των 18 ετών, που υποβάλλονταν πρώτη φορά σε χειρουργική επέμβαση καρδιάς. Αποτελέσματα: Από τις 36 μελέτες που προέκυψαν επιλέχθηκαν βάσει κριτηρίων οι έντεκα. Οι περισσότερες μελέτες αφορούσαν σε ασθενείς που υποβλήθηκαν σε αορτοστεφανιαία παράκαμψη. Το περιεχόμενο, ο τρόπος παροχής κι ο χρόνος έναρξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας διέφερε από μελέτη σε μελέτη. Η εκπαίδευση των ασθενών παρεχόταν κυρίως από νοσηλευτές. Τέσσερεις από τις 11 μελέτες συμπέραναν ότι η προεγχειρητική εκπαίδευση μπορεί να μειώσει τις μετεγχειρητικές επιπλοκές των ασθενών που υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση καρδιάς, ενώ μόνο πέντε μελέτες κατέγραψαν μείωση της διάρκειας νοσηλείας των ασθενών. Μελέτες που διεξήχθησαν σε χώρες (Κίνα, Βραζιλία), όπου η προεγχειρητική εκπαίδευση των ασθενών δεν ήταν ενταγμένη στην πάγια πρακτική έδειξαν θετική επίδραση της προεγχειρητικής εκπαίδευσης των ασθενών στη μείωση των επιπλοκών και στη διάρκεια νοσηλείας. Η εντατική, εξατομικευμένη και επαναλαμβανόμενη εκπαίδευση σε συνδυασμό με ασκήσεις επέφερε μείωση της διάρκειας νοσηλείας και των μετεγχειρητικών επιπλοκών των ασθενών, που υποβλήθηκαν σε επέμβαση καρδιάς. Συμπεράσματα: Δεν προκύπτει σαφές συμπέρασμα σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης στη μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών και στη διάρκεια νοσηλείας των ασθενών. Ωστόσο η εφαρμογή εντατικού εκπαιδευτικού προγράμματος με ενεργητική συμμετοχή των ασθενών φαίνεται ότι μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης των επιπλοκών και ίσως παίζει κάποιον ρόλο στη μείωση της διάρκειας νοσηλείας. Η εκπαίδευση των ασθενών αποτελεί ανεξάρτητη νοσηλευτική παρέμβαση και πρέπει να ενσωματωθεί στην καθημερινή νοσηλευτική πρακτική. Επιπλέον οι νοσηλευτές πρέπει να αποκτήσουν δεξιότητες επικοινωνίας και διδασκαλίας, ώστε να επιτυγχάνουν τους εκπαιδευτικούς στόχους. Ασθενείς υψηλού κινδύνου για μετεγχειρητικές επιπλοκές θα πρέπει να λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση.
Λέξεις-κλειδιά: εκπαίδευση ασθενών, Μετεγχειρητικές επιπλοκές, Διάρκεια νοσηλείας, Καρδιοχειρουργικοί ασθενείς
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 55(3), 228-238, 2016 - Ανασκόπηση