Υγιεινή Στοματικής Κοιλότητας σε Ασθενείς υπό Μηχανικό Αερισμό: Γνώσεις Στάσεις και Πρακτικές των Νοσηλευτών Εντατικής Φροντίδας
Ξ. Ευαγγέλου, Μ. Χατζημπαλάση
Εισαγωγή: Πολλές ερευνητικές μελέτες έχουν δείξει ότι η φροντίδα της στοματικής κοιλότητας παίζει καθοριστικό ρόλο στη στοματική υγιεινή των ασθενών υπό μηχανική υποστήριξη της αναπνοής μέσω ενδοτραχειακού σωλήνα, μειώνοντας την επίπτωση νοσοκομειακών λοιμώξεων, συμπεριλαμβανομένης και της πνευμονίας της σχετιζόμενης με τον αναπνευστήρα. Εντούτοις, στο στρεσογόνο περιβάλλον της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), η φροντίδα της στοματικής κοιλότητας μπορεί να θεωρείται από το νοσηλευτικό προσωπικό παρέμβαση χαμηλότερης προτεραιότητας, παρά παρέμβαση απομάκρυνσης απειλητικών μικροβίων που αποικίζουν τον στοματοφάρυγγα, η οποία συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης πνευμονίας. Σκοπός: Ο σκοπός της παρούσας ανασκόπησης ήταν η διερεύνηση των πρακτικών στοματικής υγιεινής στους ασθενείς Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, καθώς και να διερευνηθούν: (α) ο τύπος και η συχνότητα της στοματικής φροντίδας σε ασθενείς υπό μηχανικό αερισμό στη ΜΕΘ και (β) οι γνώσεις και οι στάσεις των νοσηλευτών Εντατικής Φροντίδας απέναντι στη συγκεκριμένη πρακτική. Υλικό και Μέθοδος: Πραγματοποιήθηκε αναζήτηση άρθρων στην ελληνική και αγγλική γλώσσα στις ηλεκτρονικές βάσεις PubMED, CINAHL, EMBASE, SCOPUS, COCHRANE καθώς επίσης και στο GoogleScholar, για το χρονικό διάστημα 2003–2011 με τις λέξεις κλειδιά oral care, ventilated patients, critical care nurses, practices, attitudes, knowledge και τις αντίστοιχές τους στα Ελληνικά. Αποτελέσματα: Οι περισσότεροι νοσηλευτές Εντατικής Φροντίδας παρέχουν στοματική φροντίδα σε διασωληνωμένους ασθενείς τουλάχιστον μία φορά την ημέρα. Από τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται για τη στοματική υγιεινή, συχνότερο είναι το σφουγγαράκι με στειλεό και στη συνέχεια η οδοντόβουρτσα και τα στοματικά διαλύματα, κυρίως με χλωρεξιδίνη και οδοντόπαστα. Επίσης μελέτες έδειξαν ότι οι περισσότεροι νοσηλευτές κάνουν αξιολόγηση της στοματικής κοιλότητας χωρίς να ακολουθούν κάποια γραπτή οδηγία, γνωρίζουν τον μηχανισμό ανάπτυξης πνευμονίας σχετιζόμενης με τον αναπνευστήρα (VAP), θεωρούν ότι έχουν λάβει επαρκή εκπαίδευση για παροχή στοματικής φροντίδας και έχουν θετική στάση για περαιτέρω εκπαίδευση. Επιπρόσθετα, βρέθηκε ότι οι ιδανικές πρακτικές και η συχνότητα παροχής στοματικής φροντίδας συσχετίζονται θετικά, με το επίπεδο εκπαίδευσης. Γενικά, οι νοσηλευτές έχουν θετική στάση απέναντι στην παροχή στοματικής φροντίδας σε διασωληνωμένους ασθενείς και τη θεωρούν σημαντική. Όσον αφορά στα πρωτόκολλα, στις κατευθυντήριες οδηγίες και στη συμμόρφωση με αυτά, παρατηρήθηκε έλλειψη πρωτοκόλλων ή απόκλιση των ενδοτμηματικών πρωτοκόλλων από τις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες, καθώς και μη ικανοποιητική συμμόρφωση των νοσηλευτών στα πρωτόκολλα της μονάδας τους. Συμπεράσματα: Από τις υπάρχουσες μελέτες φάνηκε ότι η στοματική φροντίδα σε ασθενείς υπό μηχανικό αερισμό, δεν παρέχεται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, τόσο αναφορικά με τον τύπο όσο και με τη συχνότητα παροχής στοματικής φροντίδας. Υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης και αναθεώρησης των υφιστάμενων πρωτοκόλλων στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, με βάση τις σύγχρονες κατευθυντήριες οδηγίες καθώς και ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και τεκμηριωμένες πρακτικές.
Λέξεις-κλειδιά: Στοματική υγιεινή, στάσεις, γνώσεις, Διασωληνωμένους ασθενείς, Νοσηλευτές εντατικής θεραπείας, Πρακτικές
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 55(1), 41-51, 2016 - Συστηματική Ανασκόπηση