Φαινομενολογική διερεύνηση των αντιλήψεων των ατόμων με διπολική διαταραχή για τη νόσο τους
Ά. Χατζηιωάννου, Μ. Καρανικόλα, Ε. Παπαθανάσογλου, Α. Καϊκούσιη, Μ. Γιαννακοπούλου, Μ. Νυσταζάκη, Γ. Αλεβιζόπουλος
Εισαγωγή: Η διπολική διαταραχή (ΔΔ), αποτελεί μια μείζονα ψυχιατρική νόσο, με σοβαρές επιπτώσεις στην ατομική και δημόσια υγεία, όταν μάλιστα δεν λαμβάνεται η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Ωστόσο, οι μελέτες σχετικά με τις αντιλήψεις και την εμπειρία των πασχόντων από αυτή τη νόσο είναι ιδιαίτερα περιορισμένες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση της βιωματικής εμπειρίας των ατόμων με ΔΔ, αναφορικά με τα νοήματα και τις αντιλήψεις για τη νόσο τους. Υλικό και Μέθοδος: Εφαρμόστηκε φαινομενολογική μεθοδολογία κατά Munhall. Στη μελέτη συμμετείχαν 13 άτομα κατόπιν συναίνεσης μετά από πληροφόρηση, τα οποία επισκέπτονταν σε εξωτερική βάση πανεπιστημιακή ψυχιατρική κλινική και κοινοτική δομή ψυχικής υγείας στην Αθήνα. Οι συμμετέχοντες επελέγησαν με σκόπιμη δειγματοληψία και βάσει θεματικού κορεσμού. Η συλλογή δεδομένων έγινε με ατομικές συνεντεύξεις, διάρκειας 30 έως 60 λεπτών και συγκεκριμένα κατά τον Μάρτιο του 2015. Η ακρίβεια της ανάλυσης ελέγχθηκε βάσει των κριτηρίων Munhall και VanManen. Αποτελέσματα: Ως πυρηνικό θέμα της βιωματικής εμπειρίας της ΔΔ αναδύθηκε η αντίληψη για τη νόσο «ως μιας πορείας χωρίς έλεγχο». Η περιγραφή αυτή φάνηκε να σχετίζεται με τη χρονιότητα της νόσου και την αντίληψη απουσίας ελέγχου απέναντι στις απότομες εναλλαγές της διάθεσης. Μάλιστα, οι εναλλαγές αυτές βιώνονταν ως εμπόδια ή παγίδες και συνιστούσαν την κύρια πηγή δυσφορίας, έντασης, φόβου, ανασφάλειας και απελπισίας. Περαιτέρω, περιγράφηκαν με σαφήνεια οι διαφορετικές φάσεις της νόσου στον χρόνο, με ειδοποιό διαφορά τον βαθμό συνειδητής επίγνωσης της εκδήλωσης ενεργών συμπτωμάτων ψυχοπαθολογίας. Η προσαρμογή στη νόσο περιγράφηκε ως μία εσωτερική διεργασία αποδοχής που συμπεριελάμβανε το στοιχείο της πρόκλησης, και αναγνωρίστηκε ως μία γνωστική διαδικασία που οδηγούσε στη νέα γνώση και συνιστούσε μέσο εξέλιξης της προσωπικότητας και της συνειδητής αυτεπίγνωσης. Επιπλέον, βασικές παράμετροι στη διεργασία αυτή περιγράφηκαν η φαρμακευτική θεραπεία και η επεξεργασία της προηγηθείσας εμπειρίας, προκειμένου το άτομο να αποκτήσει γνώση για τη νόσο και για την πρόληψη των υποτροπών. Συμπεράσματα: Η απόκτηση ελέγχου της πορείας της ΔΔ είναι κυρίαρχη ανάγκη και φαίνεται να συνδέεται με την αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή και την ισότιμη και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ πασχόντων και επαγγελματιών υγείας. Καθοριστικός, ωστόσο, αναδύεται ο ρόλος της εκπαίδευσης για τη νόσο και η γνωστική επεξεργασία των προηγούμενων εμπειριών υποτροπής της νόσου.
Λέξεις-κλειδιά: διπολική διαταραχή, διαταραχές διάθεσης, Βιωμένη εμπειρία, Φαρμακοθεραπεία, ελλάδα, Επιπτώσεις, εσωτερική νοσηλεία, αποτελεσματική αντιμετώπιση, Ατομική ταυτότητα
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 54(4), 387-397, 2015 - Ερευνητική εργασία