Γνωσίες, φυσική δραστηριότητα, δημογραφικά χαρακτηριστικά και «συναισθηματική σταθερότητα» Πώς συνδέονται με τη διακοπή καπνίσματος
Μ. Υποφάντη, Γ. Λυράκος, B. Μουχτούρη, Π. Τζάννε, Μ. Πανίδου, Η. Νιαρχάκου, X. Σάκκαρη, Γ. Θεοδωράκης, Β. Ζήση
ΣΚΟΠΟΣ Η συσχέτιση γνωσιών ατόμων που επιθυμούν τη διακοπή καπνίσματος και προσέρχονται σε ψυχολόγο παράλληλα με τη μελέτη των δημογραφικών χαρακτηριστικών, το ρόλο της φυσικής δραστηριότητας ως βοηθητικού μέσου για τη διακοπή, καθώς και τη διερεύνηση της επίδρασης του χαρακτηριστικού προσωπικότητας της «συναισθηματικής σταθερότητας». ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Χρησιμοποιήθηκαν: (α) Ερωτηματολόγιο με δημογραφικά στοιχεία. (β) Για τη διερεύνηση του παράγοντα προσωπικότητας της «συναισθηματικής σταθερότητας» έγινε χρήση του ερωτηματολογίου «Διεθνής Κλίμακα Προσωπικότητας» (International Personality Item Pool, ΙΡΙΡ), μεταφρασμένου στα Ελληνικά και σταθμισμένου για τον ελληνικό πληθυσμό, που αξιολογεί πέντε βασικούς παράγοντες της προσωπικότητας. (γ) Η μέθοδος «Τέρμα το κάπνισμα και ώρα για άσκηση». (δ) Τα βηματόμετρα. Από 60 άτομα, μόνο τα 41 ολοκλήρωσαν τη συμμετοχή τους σε πρόγραμμα με εβδομαδιαίες συναντήσεις (ποσοστό ανταπόκρισης 68,33%). Στα δεδομένα που συλλέχθηκαν εφαρμόστηκε περιγραφική στατιστική ανάλυση (descriptive analysis) και εφαρμόστηκαν τα εξής: Έλεγχος κανονικότητας με τη δοκιμασία Kolmogorov-Smirnov, οι παραμετρικές δοκιμασίες t-test για ανεξάρτητα δείγματα και τo μη παραμετρικό x2 test (Chi-Square test). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τους 41 συμμετέχοντες που ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα κατόρθωσαν να διακόψουν για διάστημα έως και 6 μήνες την καπνισματική συνήθεια οι 19 (46,3%), ενώ δεν τα κατάφεραν τα 21 άτομα (51,2%). Άσκηση και διακοπή συνδέονταν απόλυτα, καθώς αποδείχθηκε ότι όσοι δεν ασκήθηκαν δεν διέκοψαν (x2=13.410, p=0,000). Όσοι ασκήθηκαν, φάνηκε ότι δεν είχαν ειδικές γνώσεις για τη βλαβερή επίδραση κυρίως του παθητικού καπνίσματος (x2=4.103–11.697, p=0,001–0,043 <0,05), σε αντίθεση με όσους δεν διέκοψαν, οι οποίοι, αν και είχαν τις ειδικές γνώσεις (x2=4.829–6.320, p=0,012–028), εν τούτοις δεν κατάφεραν να επιτύχουν. Από τους δημογραφικούς παράγοντες, μόνο αυτοί της ηλικίας (x2=4.197–7.413, p=0,006–0,040 <0,05) και του φύλου (x2=4.557, p=0,033 <0,05) παρουσίασαν στατιστικά σημαντικές διαφορές σε σχέση με θετικές γνωσίες για τη διακοπή καπνίσματος. O παράγοντας προσωπικότητας της «συναισθηματικής σταθερότητας» εμφάνισε μειωμένες τιμές για όσους εγκατέλειψαν την προσπάθεια στα αρχικά στάδια αυτής (t(59)=-2,386, p<0,05). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας αποτελεί σημαντικό βοηθητικό μέσο για τη διακοπή του καπνίσματος. Οι δημογραφικοί παράγοντες της ηλικίας και του φύλου μπορεί αρχικά να βοηθήσουν τους ειδικούς για την καταγραφή των γνωσιών αναφορικά με τη διακοπή του καπνίσματος, ώστε στη συνέχεια να επικεντρωθούν στοχευμένα στη συμβουλευτική παρέμβαση. Μειωμένες τιμές στον παράγοντα προσωπικότητας της «συναισθηματικής σταθερότητας» μπορεί να προβλέψουν την τάση των ατόμων να εγκαταλείψουν την προσπάθεια για διακοπή καπνίσματος σε πολύ αρχικά στάδια.
Λέξεις-κλειδιά: Γνωσίες, δημογραφικά χαρακτηριστικά, Διακοπή καπνίσματος, Φυσική δραστηριότητα, Συναισθηματική σταθερότητα
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 32(4), 492-500, 2015 - Ερευνητική εργασία