Πορογενές αδενοκαρκίνωμα προστάτη: Σύνδεσμος κλινικών και παθολογικών στοιχείων με την βιολογική συμπεριφορά του
Κ. Σταματίου
Η συντριπτική πλειοψηφία των προστατικών καρκινωμάτων (90-95%) είναι αδενοκαρκινώματα ενώ το υπόλοιπο ποσοστό αφορά σε διάφορους ιστολογικούς τύπους πρωτοπαθών καρκίνων από τον προστάτη αδένα. Μεταξύ αυτών των ασυνήθιστων ιστολογικών παραλλαγών περιλαμβάνεται και το πορογενές καρκίνωμα που μάλιστα είναι η πιο κοινή εξ αυτών. Η συχνότητά εκτιμάται μεταξύ του 0.2% και του 0.8% των αδενοκαρκινωμάτων του προστάτη. Η οντότητα αυτή παρουσιάζει ενδιαφέρον τόσο από εμβρυολογικής και ιστολογικής όσο και από κλινικής άποψης. Η προέλευση αυτού του υποτύπου του προστατικού αδενοκαρκινώματος προκάλεσε συζήτηση ήδη από την πρώτη περιγραφή της το 1967. Αρχικά είχε το όνομα «ενδομητριοειδές» αδενοκαρκίνωμα του προστάτη, δεδομένου ότι αρχικά βρέθηκε να προέρχεται από την «ανδρική μήτρα», μια περιοχή του σπερματικού λοφιδίου που αναπτύσσεται στο έμβρυο από το κατώτερο τμήμα του αγωγού του Müller. Παρά το γεγονός ότι είχε διαγνωστεί κυρίως κατά την ιστολογική εξέταση χειρουργικών παρασκευασμάτων αδενωμάτων του προστάτη, δεδομένου ότι μοιράζεται πολλά ιστολογικά χαρακτηριστικά με το αδενοκαρκίνωμα της μήτρας θεωρήθηκε Μυλεριανής προέλευσης. Για το λόγο αυτό θεωρήθηκε ότι δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία στέρησης των ανδρογόνων και οι ασθενείς εκείνης της εποχής ακιλούθησαν άλλες θεραπείες. Στα μέσα της δεκαετίας του 90 τελικά αναγνωρίστηκε ότι αυτός ο όγκος είναι μια παραλλαγή του πρωτοπαθούς καρκίνου των προστατικών πόρων και σήμερα ο όρος καρκίνωμα ενδομητριοειδές έχει μόνο περιγραφική αξία. Μετά την εισαγωγή του PSA στην κλινική πρακτική και την επακόλουθη αύξηση των προστατικών βιοψιών βελόνας, αναφέρθηκε ένας αυξανόμενος αριθμός διαγνώσεων καρκινωμάτων από τους μικρότερους δευτερευοντες πόρους της περιφερειακής ζώνης. Επί του παρόντος, είναι σαφές ότι οι όγκοι αυτοί αποδεικνύουν ανοσοϊστοχημικά χαρακτηριστικά σύμφωνα με την ιστική προέλευσή τους (τον προστατικό ιστό) και μοιράζονται κοινά αρχιτεκτονικά πρότυπα με το λοβώδες αδενοκαρκίνωμα. To πορογενές αδενοκαρκίνωμα αναπτύσσεται τόσο στην περιουρηθρική περιοχή όσο και στην περιφερειακή ζώνη του προστάτη και ως εκ τούτου εκδηλώνεται με δύο μορφές: Μία κεντρική που εμφανίζονται ως εξωφυτικές πολυποειδείς ή θηλώδεις μάζες που προεξέχουν στον αυλό της ουρήθρας γύρω από το σπερματικό λοφίδιο και μια περιφερική που αναπτύσσεται όπως το συνήθες λοβώδες καρκίνωμα του προστάτη στην περιφερική ζώνη του αδένα. Παρά την πρόοδο στην κατανόηση της προέλευσης τους η βιολογική συμπεριφορά τους εξακολουθεί να παραμένει αινιγματική. Αυτό το άρθρο περιγράφει τα παθολογικά χαρακτηριστικά και συζητά την κλινική σημασία τους σε μία προσπάθεια να βελτιωθεί η κατανόηση της βιολογικής συμπεριφοράς του πορογενούς καρκίνου του προστάτη.
Λέξεις-κλειδιά: Καρκίνος προστάτη, Πορογενές καρκίνωμα, Βιολογική συμπεριφορά
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑ, 27(4), 39-44, 2015 - Ανασκόπηση