Επισκόπηση της υγείας και αξιολόγηση της ποιότητας ζωής σε γονείς ατόμων με νοητική υστέρηση
Θ.Β. Καστανιάς, Ε.Θ. Δούδα, Σ.Α. Μπάτσιου, Σ.Π. Τοκμακίδης
ΣΚΟΠΟΣ Τα άτομα με νοητική υστέρηση (ΝΥ) αποτελούν μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα με σημαντικούς κοινωνικούς και ψυχοσωματικούς περιορισμούς, η οποία καλείται καθημερινά να υπερκεράσει αναρίθμητες δυσκολίες. Οι δυσχέρειες αυτές επηρεάζουν και την ψυχοσωματική υγεία των γονέων τους, με απότοκες δυσμενείς επιπτώσεις στην ίδια την ποιότητα ζωής. Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν η διερεύνηση της ποιότητας ζωής και η αξιολόγηση της υγείας των γονέων των ατόμων με ΝΥ. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Στη μελέτη συμμετείχαν 354 γονείς, ηλικίας 48,15±14,20 ετών, τα παιδιά των οποίων φοιτούσαν σε Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ή διέμεναν σε ιδρύματα φιλοξενίας για άτομα με ΝΥ. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο «επισκόπηση υγείας SF-36» (βαθμολογία 0–100), το οποίο διερευνά τόσο τη σωματική όσο και την ψυχοκοινωνική υγεία του υπό εξέταση πληθυσμού. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η βαθμολόγηση των κλιμάκων της επισκόπησης υγείας SF-36 έδωσε τα ακόλουθα αποτελέσματα: Σωματική λειτουργικότητα (ΣΛ): 74,35±23,77, ρόλος σωματικός (ΡΣ): 75,81±37,04, σωματικός πόνος (ΣΠ): 67,23±29,55, γενική υγεία (ΓΥ): 62,47±22,13, ζωτικότητα (ΖΩ): 57,66±20,75, κοινωνική λειτουργικότητα (ΚΛ): 71,97±27,69, ρόλος συναισθηματικός (ΡΣΘ): 68,27±39,77 και ψυχική υγεία (ΨΥ): 58,32±22,43. Για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των μετρήσεων εφαρμόστηκε ο συντελεστής alpha του Cronbach. Η εσωτερική συνοχή της συνολικής βαθμολογίας των κλιμάκων ανήλθε στο 0,903. Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με τους μη παραμετρικούς ελέγχους U των Mann-Whitney και Kruskal-Wallis. Η αύξηση της ηλικίας επηρέασε αρνητικά τις κλίμακες: ΣΛ: U=11.088, ΡΣ: U=11.898, ΣΠ: U=11.070, ΓΥ: U=10.422, ΖΩ: U=12.042 και ΚΛ: U=12.078 (p≤0,007), ενώ η ύπαρξη γάμου τις κλίμακες του ΡΣ: U=11.898, p=0,020 και του ΡΣΘ: U=11.376, p=0,004. Παράλληλα, ενώ η μεταβλητή του φύλου δεν κατείχε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ποιότητας ζωής, η αύξηση του αριθμού των τέκνων σε μια οικογένεια συνοδευόταν από έκπτωση της ποιότητας ζωής (ΡΣ: x2=51,665, ΣΠ: x2=16,485, ΚΛ: x2=19,301, ΡΣΘ: x2=30,670, ΨΥ: x2=6,840, p≤0,03). Επίσης, ο γονέας που έπασχε από κάποια μορφή χρόνιας νόσου παρουσίαζε χειρότερη ποιότητα ζωής (ΣΛ: U=3.618, ΡΣ: U=10.566, ΣΠ: U=5.652, ΖΩ: U=8.334, ΚΛ: U=9.414 και ΓΥ: U=3.114, p<0,001), ενώ, αντίθετα, το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο συνοδευόταν και από μια καλύτερη ποιότητα ζωής, επηρεάζοντας θετικά την πλειοψηφία των κλιμάκων (ΣΛ: x2=21,446, ΣΠ: x2=6,201, ΓΥ: x2=13,827, ΖΩ: x2=10,292, ΚΛ: x2=17,114 και ΨΥ: x2=27,250, p<0,05). Τέλος, σημαντική ήταν η διαπίστωση ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση του δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) από τα επιθυμητά επίπεδα επηρέαζε αρνητικά την ποιότητα ζωής (ΣΛ: x2=28,137, ΡΣ: x2=11,348, ΣΠ: x2=25,325, ΓΥ: x2=70,140, ΖΩ: x2=41,868, ΨΥ: x2=20,897, p≤0,01). ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Οι γονείς των ατόμων με ΝΥ παρουσιάζουν χαμηλούς δείκτες ποιότητας ζωής αναφορικά τόσο με τη σωματική όσο και με την ψυχοκοινωνική υγεία.
Λέξεις-κλειδιά: Νοητική υστέρηση, ποιότητα ζωής, SF-36, Σωματική υγεία, Ψυχοκοινωνική υγεία
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 32(3), 318-327, 2015 - Ερευνητική εργασία