Δυαδική φανταστική ψευδολογία: Ανασκόπηση και μελέτη κλινικής περίπτωσης
Σ. Δημητρακόπουλος, Ε. Σακαδάκη, Δ. Πλουμπίδης
Ενώ το ψέμα αποτελεί διαχρονικά αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης, η φανταστική ψευδολογία συνιστά την ψυχοπαθολογική του διάσταση. Υπάρχουν σχετικά ολιγάριθμες αναφορές και αντιφατικές απόψεις όσον αφορά τους ψυχολογικούς μηχανισμούς γύρω από το ψέμα και αμφιλεγόμενα συμπεράσματα για το πότε αυτό αποκτά ψυχοπαθολογική βαρύτητα. Στην παρούσα μελέτη γίνεται βιβλιογραφική ανασκόπηση στην τεκμηρίωση της παθολογικής ψευδολογίας, αλλά και της επακτής/δυαδικής ψυχοπαθολογίας με συγγενή χαρακτηριστικά. Παράλληλα εξετάζεται η δυαδική ψύχωση, η οποία θέτει συχνά διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα, αλλά γίνεται αναφορά και σε φαινόμενα ομαδικής υστερίας. Τα ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά είναι μάλλον αντιφατικά, όταν εξετάζουμε το παθολογικό ψέμα ως συνειδητή ή μη συνειδητή πράξη. Το DSM IV-TR αναγνωρίζει τη φανταστική ψευδολογία –με τον όρο της «προσποίησης»– και αναφέρεται ως ένα από τα κριτήρια της Ακατανόητα Προσποιητής Διαταραχής (Factitious Disorder). Εξετάζονται τα διαγνωστικά κριτήρια σχετικά με το ψέμα, την εξαπάτηση, την παθολογική ψευδολογία και τις επακτές/δυαδικές τους μορφές. Οι περιπτώσεις δυαδικής ψευδολογίας είναι σπάνιες στη βιβλιογραφία και η κατανόησή τους παρουσιάζει σημαντικά κενά. Παραμένει αμφιλεγόμενο το αν το παθολογικό ψέμα αποτελεί μια αυτόνομη κλινική οντότητα και τονίζεται η ανάγκη για περαιτέρω φαινομενολογική και νευροβιο λογική έρευνα. Παρατίθεται κλινική περίπτωση δυαδικής ή επακτής ψευδολογίας, επί ζεύγους χρηστών της μονάδας. Το περιστατικό τεκμηριώνεται κλινικά και βιβλιογραφικά, όπως και η διαφορική του διάγνωση από τη δυαδική ψύχωση, και τίθεται το ερώτημα της συνύπαρξης, σε δεύτερο άξονα, διαταραχής προσωπικότητας, η οποία επίσης τεκμηριώνεται. Περιγράφεται η αντιμετώπιση των δύο ασθενών σε πλαίσιο κοινοτικής ψυχιατρικής, για ένα περίπου έτος, με ατομικές και οικογενειακές παρεμβάσεις, από την υπηρεσία των ενηλίκων και την παιδοψυχιατρική, που αφορούν την ψυχοπαθολογική δυάδα, αλλά και τον πρώην σύζυγο και τα παιδιά της γυναίκας ασθενούς, που παρουσιάζουν σειρά από προβλήματα. Επιτεύχθηκε η ύφεση των ψυχοπαθολογικών φαινομένων, αλλά και η διαχείριση δύσκολων οικογενειακών καταστάσεων που αφορούν τα ανήλικα παιδιά. Η μακροχρόνια παρακολούθηση θα επιτρέψει και την επαλήθευση των διαγνωστικών μας υποθέσεων.
Λέξεις-κλειδιά: Κοινοτική Ψυχιατρική, Φανταστική ψευδολογία, Επακτή ψευδολογία, Δυαδική ψύχωση, Ψυχική μόλυνση, Διαταραχή προσωπικότητας
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 25(3), 192-199, 2014 - Eιδικό άρθρο