Το παιδί είναι ο πατέρας του ανδρός: Παιδική κακοποίηση και μελλοντική ανάπτυξη ψυχοπαθολογίας
D. Lecic-Tosevski, S. Draganic-Gajic, M. Pejovic-Milovancevic, S. Popovic-Deusic, N. Christodoulou, M. Botbol
Διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν ότι η ενδο-οικογενειακή παιδική κακοποίηση είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο που εξακολουθεί να βρίσκεται σε άνοδο. Μεταξύ άλλων, η κακοποίηση περιλαμβάνει τη σωματική και συναισθηματική βία στο παιδί, καθώς και το έμμεσο συναισθηματικό τραύμα που προκαλείται όταν το παιδί γίνεται μάρτυρας διαγονικής βίας. Οι πρώιμες ενδοοικογενειακές τραυματικές εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, καθώς και την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών στην ενήλικη ζωή. Υπάρχουν μερικοί σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την εμφάνιση της κακοποίησης και τις συνθήκες που την προδιαθέτουν: Καθοριστικής σημασίας φαίνεται να είναι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των γονέων και η παρουσία ψυχοπαθολογίας στους γονείς, τα οποία συνδέονται με διάφορες μορφές συστημικής δυσλειτουργίας της οικογένειας, και αντιπροσωπεύουν μια παράμετρο που κατ’ επέκταση συνιστά την ποιότητα της γονικής λειτουργίας ως τον πιο καθοριστικό παράγοντα για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες για τα παιδιά και για τις πιθανές μελλοντικές τους ψυχοπαθολογίες. Η πολύπλοκη, πλην απτή, επίδραση των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας των γονέων στην ψυχολογική ανάπτυξη των παιδιών μπορεί να συμβάλει στη διαγενεακή μετάδοση του φαινομένου της κακοποίησης και της βίας. Το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης μπορεί να περιγραφεί μέσω της ψυχολογικής και συστημικής θεώρησης. Σύμφωνα με τη συστημική θεωρία και πράξη, η δυσλειτουργική επικοινωνία στην οικογένεια αποτελεί έναν σημαντικό προγνωστικό παράγοντα για την ενδοοικογενειακή βία. Μεταξύ των χαρακτηριστικών της δυσλειτουργικής επικοινωνίας περιλαμβάνονται τα χαμηλά επίπεδα λεκτικής εκφραστικότητας και συναισθηματικής απόκρισης, η μικρή ανοχή στην κριτική και η ερμηνεία αυτής ως απειλή ή εκφοβισμό, και κατά συνέπεια το αυξημένο άγχος και η επακόλουθη κλιμάκωση μιας διαφωνίας σε βία. Συνολικά, φαίνεται πως υπάρχει μια σύνθετη σχέση μεταξύ της προσωπικότητας των γονέων και των προτύπων αλληλεπίδρασης στην οικογένεια, που οδηγεί σε δυσλειτουργική επικοινωνία, η οποία εντείνει περαιτέρω τα επιβαρυντικά χαρακτηριστικά της οικογενειακής δυναμικής, και τελικά κλιμακώνεται σε βία. Σύμφωνα με μια θεωρία, ώς έναν βαθμό αυτά τα πρότυπα επικοινωνίας μεταδίδονται διαγενεακά σε παιδιά που έχουν πέσει θύματα βίας, και με αυτόν τον τρόπο διαιωνίζονται οι προϋποθέσεις της βίας, αυτή τη φορά με θύτες τα ίδια τα θύματα. Ως εκ τούτου, υπάρχει πραγματική ανάγκη για πρόληψη, ίσως μέσω ψυχολογικής εκπαίδευσης των γονέων ή μέσω έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας των παιδιών και των εφήβων που έχουν υποστεί ψυχολογικό τραύμα, με την ελπίδα ότι ο διαγενεακός φαύλος κύκλος της βίας μπορεί να σπάσει.
Λέξεις-κλειδιά: Ψυχοπαθολογία, Παιδική κακοποίηση, Γονεϊκή συμπεριφορά, Οικογενειακό σύστημα, Οικογενειακή βία, Διαγενεακή μετάδοση
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 25(3), 185-191, 2014 - Eιδικό άρθρο