Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής: Προβληματισμοί και προτάσεις
Κ. Χαραλαμπάκη, Γ. Μιχόπουλος, Α. Φιλιπποπούλου, Χ. Καραμανωλάκη
Μια βασική ψυχοθεραπευτική παιδεία αποτελεί προαπαιτούμενο για τη λήψη του τίτλου της ειδικότητας της Ψυχιατρικής. Η ολοκληρωμένη, όμως, εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία στον ελληνικό χώρο στερείται σχεδιασμού και πιστοποίησης. Πολλά και διάφορα σεμινάρια από διαφορετικές ψυχοθεραπευτικές εταιρείες, άλλοτε άλλου κύρους, αναλαμβάνουν την εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία. Ελάχιστες ήταν μέχρι τώρα οι απόπειρες να αποτυπωθεί η κατάσταση. Ο Κλάδος Ψυχοθεραπείας της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ) προσπάθησε να καταγράψει την ταυτότητα των ψυχιάτρων που ασχολούνται με την ψυχοθεραπεία. Η μελέτη είχε ως αποδέκτες όλους τους ειδικευμένους και ειδικευόμενους ψυχιάτρους, μέλη της ΕΨΕ. Συμπληρώθηκαν 210 ερωτηματολόγια από τα μέλη της ΕΨΕ σε δύο χρονικές περιόδους: 2000 και 2009–2011. Οι απαντήσεις δόθηκαν μέσω του ταχυδρομείου ή κατά τη διάρκεια του 21ου συνεδρίου της ΕΨΕ. Όσον αφορά στην ψυχοθεραπευτική εκπαίδευση των ερωτηθέντων, ανέφεραν: 151 (72%) ψυχαναλυτική εκπαίδευση, 90 (42,8%) γνωσιακή, 85 (40,5%) συστημική και 38 (18%) άλλη (διαπροσωπική, δραματοθεραπεία, υπαρξιακή, γνωσιακή-αναλυτική, ύπνωση, άλλου τύπου ομαδική, οργονοθεραπεία, νευροφυτοθεραπεία, Eye Movement Desensitization Reprocessing). Κατ’ αντιστοιχία, η μέση διάρκεια εκπαίδευσης σε έτη ήταν: 5,26 (±3,7) για την ψυχαναλυτική, 2,73 (±1,6) για τη γνωσιακή, 3,83 (±2,1) για τη συστημική και 3,08 (±2,5) για αυτούς που είχαν άλλου τύπου εκπαίδευση. Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετοί από τους ερωτηθέντες ανέφεραν περισσότερες από μία ψυχοθεραπευτικές εκπαιδεύσεις. Σημαντικό εύρημα, επίσης, αποτελεί το γεγονός ότι το εύρος της εκπαίδευσης στην ψυχοθεραπεία ποικίλει, από την παρακολούθηση ενός μόνο σεμιναρίου μέχρι πολύχρονη εκπαίδευση, κάτι που αποτυπώνει μεγάλες αποκλίσεις για το πώς ορίζεται η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία. Από τα παραπάνω μπορούν να διατυπωθούν αρκετά ερωτήματα: Ένα πρώτο ερώτημα που αναφύεται είναι: ανεξάρτητα από τον τίτλο-επάγγελμα του ψυχοθεραπευτή ο ψυχίατρος οφείλει, κατά τη διάρκεια της ειδικότητάς του, να παίρνει εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία και ποια θα είναι αυτή; Ένα δεύτερο ερώτημα είναι αν η απόκτηση της ειδικότητας του ψυχιάτρου συνε- πάγεται, αυτόματα, τη δυνατότητα άσκησης της ψυχοθεραπείας και την απόκτηση του τίτλου του ψυχοθεραπευτή. Ο τίτλος του ψυχοθεραπευτή μπορεί να είναι γενικός ή θα πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένη θεωρητική-κλινική κατεύθυνση (π.χ. ψυχαναλυτής, γνωσιακός-συμπεριφοριστής, συστημικός); Ένα ακόμα ερώτημα που ανέδειξε η συζήτηση είναι ποιος φορέας είναι ενδεδειγμένος για την πιστοποίηση της ψυχοθεραπείας: κρατική αρχή ή άλλος, ακόμα και ιδιωτικός φορέας, όπως εταιρείες ή Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Τέλος, ένα ακόμα ερώτημα είναι ποιες συγκλίσεις μπορεί να υπάρξουν από την απόδοση του τίτλου του ψυχοθεραπευτή σε επαγγελματίες διαφορετικών κλάδων και ποιες διαφορές θα παραμείνουν διακριτές. Η μελέτη του ψυχοθεραπευτικού χώρου στα πλαίσια της ΕΨΕ, θεωρούμε ότι οδηγεί σε χρήσιμους προβληματισμούς και μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός διαλόγου γύρω από τα θέματα της εκπαίδευσης των ψυχιάτρων στην ψυχοθεραπεία και της απόκτησης τίτλου ψυχοθεραπευτή, αναδεικνύοντας μια σειρά από ερωτήματα αλλά και διλήμματα.
Λέξεις-κλειδιά: εκπαίδευση, Ψυχίατρος, Ψυχοθεραπευτής
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 25(2), 129-138, 2014 - Ερευνητική εργασία