Ψυχολογική επιβάρυνση ασθενών με Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο
Δ. Μπράτης, Α. Τσελεμπής, Γ. Ζαφειρόπουλος, Α. Τσαρακλής, Σ. Ντουμίτρου, Γ. Μουσσάς, Ε. Κοσμάς, Μ. Κουτσιλιέρης
Tο σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο (ΣΑΑΥ) χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια απόφραξης της αναπνοής κατά τον ύπνο με αποτέλεσμα διαταραχή στον αερισμό και διακοπή του, που οδηγεί στην παρουσία υπερβολικής ημερήσιας υπνηλίας. Αναφορικά με τις ψυχολογικές επιπτώσεις του ΣΑΑΥ, οι μελέτες που έχουν διεξαχθεί, σε διεθνές επίπεδο, επικεντρώνονται κύρια στην καταθλιπτική και, δευτερευόντως, στην αγχώδη συμπτωματολογία. Δεδομένης της έλλειψης ερευνητικών δεδομένων σχετικά με την επικράτηση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης, καθώς και των αλεξιθυμικών χαρακτηριστικών σε ασθενείς με ΣΑΑΥ στην Ελλάδα, σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή της παραπάνω συμπτωματολογίας και της σχέσης της με τις αναπνευστικές παραμέτρους (Apnea – Hypopnea Index, AHI) της πολυ-υπνογραφίας. Η μελέτη διεξήχθη στο πλαίσιο ενός πιστοποιημένου εργαστηρίου ύπνου. Συμπεριελήφθησαν συνολικά 35 ασθενείς που προσήλθαν αναφέροντας συμπτώματα ημερήσιας υπνηλίας, κόπωσης, διακεκομμένου ύπνου και ροχαλητού, και οι οποίοι πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης στη μελέτη (ηλικία <=75 ετών, χωρίς άλλο χρόνιο νόσημα και χωρίς μείζονα ψυχιατρική διαταραχή). Η εκτίμηση των επιπέδων άγχους, κατάθλιψης καθώς και των αλεξιθυμικών χαρακτηριστικών πραγματοποιήθηκε με τη χορήγηση των ψυχομετρικών εργαλείων STAI, BDI και TAS-20, αντίστοιχα, ένα 24ωρο προ της πολυ-υπνογραφικής μελέτης. Μετά την ολοκλήρωσή της, 6 ασθενείς δεν πληρούσαν τα διαγνωστικά κριτήρια ΣΑΑΥ και αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου. Στους ασθενείς με ΣΑΑΥ διαπιστώθηκε υψηλή επικράτηση αγχώδους (41,4%) και καταθλιπτικής (55,2%) συμπτωματολογίας, καθώς και αλεξιθυμικών χαρακτηριστικών (41,4%). Αν και η ομάδα ελέγχου εμφανίζει υψηλότερη επικράτηση της αγχώδους (66,7%) και της καταθλιπτικής (83,3%) συμπτωματολογίας, δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων στις μέσες τιμές των ψυχομετρικών κλιμάκων STAI (t=–0,927, p=0,360), BDI (t=–1,537, p=0,134) και TAS-20 (t=0,196, p=0,846), όπως και μεταξύ των ομάδων ελέγχου, ήπιου, μέσου και σοβαρού ΣΑΑΥ (STAI: F=0,583, p=0,660, BDI: F=0,829, p=0,488, TAS-20: F=0,987, p=0,412). Οι γυναίκες παρουσίασαν υψηλότερες τιμές στις κλίμακες STAI και BDI σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές των ανδρών (STAI: t=–2,38, P=0,039, BDI: t=–3,59, p=0,01). Δεν διαπιστώθηκε, τέλος, συσχέτιση των τιμών των ψυχομετρικών δοκιμασιών με το AHI (Pearson correlation p>0,05). Αναφορικά με την αγχώδη και καταθλιπτική συμπτωματολογία, η παρούσα μελέτη επιβεβαιώνει τα υψηλά ποσοστά επικράτησης που διαπιστώνονται σε προηγούμενες σχετικές μελέτες. Η μελέτη, ωστόσο, διαπιστώνει την ταυτόχρονη υψηλή επικράτηση της αλεξιθυμίας, ενός παράγοντα που δεν έχει διερευνηθεί προηγουμένως και ο οποίος παρουσιάζει υψηλή θετική συσχέτιση με την αγχώδη συμπτωματολογία. Η συνύπαρξη της αλεξιθυμίας ενδέχεται να περιπλέκει ακόμη περισσότερο την εκδηλούμενη κλινική εικόνα, για τον επιπρόσθετο λόγο ότι οι ασθενείς με αλεξιθυμικά χαρακτηριστικά, τυπικά έχουν δυσκολία στο να εκφράσουν την υποκείμενη ψυχολογική συμπτωματολογία τους και παράλληλα τείνουν να εκδηλώνουν περισσότερα και συχνά άτυπα σωματικά συμπτώματα. Συμπερασματικά, η μελέτη υποστηρίζει την παρουσία υψηλού βαθμού ψυχολογικής επιβάρυνσης στους ασθενείς που διαγιγνώσκονται με ΣΑΑΥ, ανεξαρτήτως της βαρύτητας, όπως προσδιορίζεται από τις αναπνευστικές παραμέτρους της πολυ-υπνογραφίας. Η συννοσηρότητα αυτή θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, τόσο κατά την κλινική διαγνωστική εκτίμηση του συνδρόμου όσο και κατά τον θεραπευτικό σχεδιασμό.
Λέξεις-κλειδιά: Άγχος, Κατάθλιψη, Αλεξιθυμία, Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 25(2), 95-103, 2014 - Ερευνητική εργασία