Ανίχνευση ασθενών υψηλού κινδύνου στην πρωτοβάθμια υγεία. Ένα προγνωστικό πρότυπο λογαριθμιστικής εξάρτησης
Π. Δασκαλάκης, Γ. Δασκαλάκης, Χ. Κιαγιαδάκη, Ε. Παπαδάκη, A.Ν. Αντωνάκης, Ν. Αντωνάκης
ΣΚΟΠΟΣ Στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) χρήσιμα είναι εργαλεία διαλογής για την ανίχνευση ασθενών που απαιτούν ιδιαίτερη ιατρική παρέμβαση. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανάπτυξη προγνωστικού προτύπου για τη διαλογή ασθενών υψηλού κινδύνου, που να βασίζεται στη χρήση των φαρμάκων, την ηλικία και το φύλο των ασθενών. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Πρόκειται για προοπτική μελέτη παρελθόντος. Καταγράφηκαν όλοι οι θάνατοι της τελευταίας δεκαετίας σε ένα μικρό δήμο της ορεινής Κρήτης. Καταχωρήθηκαν σε βάση δεδομένων η ηλικία, το φύλο και το τελευταίο (πριν από το θάνατο) θεραπευτικό σχήμα των αποβιωσάντων. Στην ίδια βάση δεδομένων καταχωρήθηκαν σχεδόν όλα τα θεραπευτικά σχήματα, καθώς και η ηλικία και το φύλο των ασθενών του ίδιου δήμου. Με τη χρήση της λογαριθμιστικής εξάρτησης (logistic regression) δημιουργήθηκε προγνωστικό πρότυπο, με εξαρτημένη μεταβλητή το γεγονός του θανάτου (διχοτόμος μεταβλητή) και μεταβλητές πρόγνωσης την ηλικία, το φύλο του ασθενούς και 10 φάρμακα ή κατηγορίες φαρμάκων που σχετίζονταν με παθήσεις υψηλής θνητότητας. Για όλες τις μεταβλητές πρόγνωσης κατασκευάστηκε διάγραμμα ROC. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι θάνατοι της δεκαετίας από 1.1.2003−31.12.2012 ήταν 311, από τους οποίους στη βάση δεδομένων καταχωρήθηκαν οι 297 για τους οποίους υπήρχε πληροφορία σχετικά. Τα ιστορικά 1.951 ασθενών (από τα 2.045 που ήταν καταχωρημένα στα αρχεία του Κέντρου Υγείας της περιοχής) καταχωρήθηκαν επίσης στην ίδια βάση δεδομένων. Δεν υπήρχε επαρκής πληροφόρηση για 94 ασθενείς. Η ειδικότητα του προτύπου που αναπτύχθηκε ήταν 97,7%, η ευαισθησία 81,6% και η ακρίβεια 96,0%. Οι μεταβλητές πρόγνωσης ηλικία, βρογχοδιασταλτικά φάρμακα, σουλφονυλουρίες, δακτυλίτιδα, διγουανίδια, φουροσεμίδη, καλιοσυντηρητικά διουρητικά, νιτρώδη, αποκλειστές διαύλων ασβεστίου και ανασταλτές του μετατρεπτικού ενζύμου επηρέαζαν θετικά την εξαρτημένη μεταβλητή (p μεταξύ 0,002 και 0,000). Το φύλο και η λήψη σαλικυλικού οξέος ως αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο δεν είχαν προγνωστική αξία (p>0,05). Οι καμπύλες ROC επιβεβαίωσαν την ορθότητα του προτύπου και ανέδειξαν για την ηλικία το διαχωριστικό σημείο των 77 ετών, με τη μεγαλύτερη ευαισθησία και ειδικότητα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το πρότυπο που δημιουργήθηκε παρέχει τη δυνατότητα στον κλινικό ιατρό να κάνει διαλογή των ασθενών υψηλού κινδύνου στην κοινότητα και να εστιάζει την προσοχή του σε αυτούς, με σκοπό τη μείωση των εισαγωγών στο νοσοκομείο και την πρόληψη του θανάτου. Καθίσταται επίσης σαφές ότι οι κλινικοί ιατροί μπορούν να κατασκευάσουν εύκολα ανάλογα πρότυπα, προσαρμοσμένα στις συνθήκες εργασίας τους και στην ειδικότητά τους. Προδρομική έρευνα της αποτελεσματικότητας του προτύπου έχει αρχίσει, η ολοκλήρωσή της όμως απαιτεί πολύ χρόνο.
Λέξεις-κλειδιά: Θνησιμότητα, πρόγνωση, Πρότυπο, Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, Φαρμακοεπιδημιολογία
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 30(6), 707-713, 2013 - Ερευνητική εργασία