Αυτοκτονίες στην Ελλάδα: 2001–2011
Β. Κονταξάκης, Θ. Παπασλάνης, Μ. Χαβάκη-Κονταξάκη, Γ. Τσουβέλας, Ο. Γιωτάκος, Γ.N. Παπαδημητρίου
Aπό το έτος 2008 αρκετές ευρωπαϊκές χώρες βρέθηκαν σε κατάσταση οικονομικής κρίσης. Η οικονομική αυτή κρίση επηρέασε κυρίως τον ελληνικό πληθυσμό. Η μείωση του εισοδήματος και η αύξηση της ανεργίας, ως συνέπειες της κρίσης, οδήγησαν σε αρνητικές επιπτώσεις σε σχέση με την ψυχική υγεία του πληθυσμού. Συνήθως σε εποχή οικονομικής κρίσης καταγράφεται αύξηση της αυτοκτονικότητας του πληθυσμού. Σκοπός της μελέτης αυτής είναι να διερευνήσει τις αλλαγές των δεικτών αυτοκτονίας στην Ελλάδα κατά την διάρκεια της τελευταίας 10ετίας (2001–2011) με ιδιαίτερη έμφαση στην περίοδο της παρούσας οικονομικής κρίσης (2008–2011). Δεδομένα σχετικά με τον πληθυσμό της Ελλάδας και του αριθμού των αυτοκτονιών προήλθαν από τα αρχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ELSTAT). Υπολογίσθηκε ο Ειδικός Δείκτης Αυτοκτονιών (Specific Suicide Rate, SSR), δηλαδή ο αριθμός των αυτοκτονιών ανά 100.000 κατοίκους χρησιμοποιώντας δεδομένα των απογραφών του πληθυσμού τα έτη 2001 και 2011. Καταγράφηκαν οι ετήσιες μέσες τιμές των SSR σε σχέση με το φύλο και ανά 5ετίες ηλικιών. Δεν υπήρξαν περιπτώσεις αυτοκτονίας σε παιδιά ηλικίας κάτω των δεκαπέντε ετών. Συγκρίσεις έγιναν ανάμεσα στους συνολικούς SSR, τους SSR του ανδρικού και του γυναικείου πληθυσμού στις περιόδους πριν την κρίση (2001–2007) και κατά τη διάρκεια της κρίσης (2008–2011). Στη διάρκεια της δεκαετίας 2001–2011 καταγράφηκε ένας συνολικός αριθμός 4133 αυτοκτονιών, 3423 (82,8%) αυτοκτονίες αφορούσαν άνδρες και 710 (17,2%) αυτοκτονίες αφορούσαν γυναίκες. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας 2001–2011, ο συνολικός SSR αυξήθηκε κατά 38,4% Στους άνδρες καταγράφηκε αύξηση κατά 33,1% και στις γυναίκες κατά 69,6%. Στην περίοδο πριν την οικονομική κρίση (2001–2007) ο συνολικός SSR παρουσίασε μείωση κατά 3,9%. Στους άνδρες μειώθηκε κατά 8,4% ενώ στις γυναίκες αυξήθηκε κατά 22,3%. Στη διάρκεια της κρίσης (2008–2011) ο συνολικός SSR αυξήθηκε κατά 27,2%. Στους άνδρες αυξήθηκε κατά 26,9% και στις γυναίκες κατά 28,5%. Κατά τη διάρκεια της κρίσης σημειώθηκε μια στατιστικά σημαντική αύξηση του συνολικού SSR για τα άτομα ηλικίας 50–54 ετών (t=3,43, p=0,007) και ακόμη, μια αύξηση του SSR του συνολικού ανδρικού πληθυσμού (t=2,31, p=0,047) και για τις ανδρικές ηλικιακές ομάδες 50–54 ετών (t=3,56, p=0,006), 45–49 ετών (t=2,87, p=0,02) και 30–34 ετών (t=2,96, p=0,02). Αντίθετα, παρατηρήθηκε μείωση των αυτοκτονιών στο ηλικιακό φάσμα των 60–64 ετών (t=2,51, p=0,03). Δεν εντοπίστηκαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στη διάρκεια της κρίσης στο συνολικό SSR όσο και στα SSR όλων των ηλικιακών φασμάτων του γυναικείου πληθυσμού. Η συχνότερη μέθοδος αυτοκτονίας σε όλα τα χρόνια της μελέτης ήταν ο απαγχονισμός. Για το έτος 2011 ο συνολικός αριθμός των αυτοκτονιών που καταγράφηκαν στην Ελλάδα ανήλθε στις 477 (SSR=4,22) ενώ οι αυτοκτονίες των ανδρών ήταν 393 (SSR=7,02). Οι παραπάνω καταγραφές αυτοκτονιών είναι οι μεγαλύτερες που σημειώθηκαν στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης αυτής εντοπίζεται σαφής αύξηση της θνησιμότητας από αυτοκτονία στην Ελλάδα την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Επαναπροσδιορισμός των στόχων του εθνικού συστήματος ψυχικής υγείας με συγκεκριμένες στρατηγικές παρεμβάσεων σε άτομα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονικές συμπεριφορές όπως άνεργοι, φτωχοί, πάσχοντες από ψυχικές ή/και σωματικές παθήσεις θα πρέπει να εφαρμοστούν, προκειμένου να προληφθούν ή να μετριασθούν τα προσεχή χρόνια οι αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον ελληνικό πληθυσμό.
Λέξεις-κλειδιά: Άνδρες, Γυναίκες, Οικονομική κρίση, πρόληψη, ελλάδα, Aυτοκτονία
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 24(3), 170-174, 2013 - Ερευνητική εργασία