Επιδημιολογία, αιτιολογία και πρόληψη του καρκίνου του στόματος
Σ. Παπανάκου, Ν. Νικητάκης, Α. Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου
Ο καρκίνος της στοματικής κοιλότητας συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πλέον σημαντικά προβλήματα υγείας που απασχολούν τη διεθνή ιατρική επιστημονική κοινότητα. Η γνώση των επιδημιολογικών χαρακτηριστικών, των αιτιολογικών παραγόντων και των μεθόδων πρόληψης του καρκίνου του στόματος μπορεί να συμβάλλει στην καλύτερη αντιμετώπισή του. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του στόματος (ΑΚΣ) είναι ο έκτος κατά σειρά συχνότητας απαντώμενος τύπος καρκίνου, υπερβαίνοντας το 95% όλων των κακοήθων νεοπλασμάτων που εμφανίζονται στη στοματογναθική περιοχή. Ο παγκόσμιος επιπολασμός του ΑΚΣ εμφανίζει σημαντικές γεωγραφικές διαφορές. Η Ινδία κατέχει τα υψηλότερα ποσοστά παγκόσμια, γεγονός που έχει αποδοθεί στις ιδιαίτερες καπνισματικές συνήθειες του πληθυσμού, ενώ οι χώρες της βόρειας Ευρώπης εμφανίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά. Το ΑΚΣ εμφανίζεται πιο συχνά σε άνδρες ηλικίας >65 ετών, αν και τις τελευταίες δεκαετίες επικρατεί διεθνώς μια σταθερά αυξανόμενη τάση εμφάνισης τόσο στο γυναικείο πληθυσμό όσο και σε άτομα νεαρότερης ηλικίας (<40 ετών). Το πλάγιο χείλος της γλώσσας ακολουθούμενο από το έδαφος του στόματος αποτελεί τη συχνότερη θέση εντόπισης. Η αιτιολογία του ΑΚΣ ακολουθεί ένα πολυπαραγοντικό μοντέλο όπου το κάπνισμα κατέχει τη σπουδαιότερη θέση. Η επικινδυνότητα του καπνίσματος πολλαπλασιάζεται όταν συνδυάζεται με λήψη οινοπνεύματος. Τα τελευταία χρόνια, στελέχη του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), κυρίως οι υπότυποι υψηλού κινδύνου HPV16 και 18, έχουν ενοχοποιηθεί στην ανάπτυξη του ΑΚΣ, αλλά ο ρόλος τους δεν είναι ακόμη πλήρως εξακριβωμένος. Η έρευνα, πάντως, σε ό,τι αφορά στην ανάπτυξη του ΑΚΣ έχει στραφεί στην αποκωδικοποίηση της μοριακής του βάσης, με πολλά υποσχόμενες προοπτικές. Αν και το ΑΚΣ είναι ένας καρκίνος που μπορεί να διαγνωστεί σχετικά εύκολα και έγκαιρα από τον κατάλληλα εξειδικευμένο ιατρό και οδoντίατρο, το 50% των περιπτώσεων διαγιγνώσκεται σε προχωρημένο στάδιο επιτείνοντας την ανάγκη λήψης δραστικών μέτρων στον τομέα της πρόληψης τόσο σε πρωτογενές (αποφυγή αιτιολογικών παραγόντων) όσο και σε δευτερογενές (έγκαιρη διάγνωση) επίπεδο.
Λέξεις-κλειδιά: επιδημιολογία, παράγοντες κινδύνου, πρόληψη, Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 30(5), 535-545, 2013 - Ανασκόπηση