Η κόπωση σε γυναίκες ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη: H επίδραση των συννοσηρών αγχωδών διαταραχών
Π. Φερεντίνος, Β.Π. Κονταξάκης, Μ.Ι. Χαβάκη-Κονταξάκη, Δ. Δικαίος, Γ.Ν. Παπαδημητρίου, Λ. Λύκουρας
Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει την κόπωση στον γενικό πληθυσμό, στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας και σε ασθενείς με σωματικές νόσους που σχετίζονται με κόπωση αλλά μόνο περιστασιακά σε ασθενείς με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή (ΜΚΔ). Ως εκ τούτου, η διερεύνηση παραμέτρων που σχετίζονται με την κόπωση στη μείζονα κατάθλιψη είναι ζητούμενο και αναμένεται να διευκολύνει την ανάπτυξη αποτελεσματικών, ειδικών για την κόπωση θεραπευτικών στρατηγικών. Οι ασθενείς με κατάθλιψη πάσχουν συχνά από συννοσηρές αγχώδεις διαταραχές (ΣΑΔ) ή από υπο-ουδικά αγχώδη συμπτώματα. Η μελέτη αυτή είχε ως σκοπό της να διερευνήσει ανεξάρτητες συσχετίσεις της βαρύτητας της κόπωσης σε ασθενείς με ΜΚΔ με την παρουσία, τον αριθμό και τον τύπο των ΣΑΔ. Μελετήθηκαν διαδοχικά 70 γυναίκες με ΜΚΔ (48,6% νοσηλευόμενες), ηλικίας 23–65 ετών (μ.ό. 48,2±10,6), που βρίσκονταν σε Μείζον Καταθλιπτικό Επεισόδιο [βαθμολογία στην κλίμακα κατάθλιψης του Hamilton (HDRS)≥17] και δεν έπασχαν από άλλες σχετιζόμενες με κόπωση καταστάσεις. Οι διαγνωστικές εκτιμήσεις πραγματοποιήθηκαν με τη βραχεία δομημένη συνέντευξη ΜΙΝΙ 5.0.0. βάσει των κριτηρίων του DSM-IV. Η αναφερόμενη κόπωση καταγράφηκε με το ερωτηματολόγιο 14 λημμάτων Fatigue Questionnaire (FQ) της Chalder. Υπολογίσθηκαν οι συσχετίσεις ανάμεσα στη βαθμολογία στο FQ και την ηλικία, το καθεστώς νοσηλείας ή μη, τη βαθμολογία στην HDRS, την παρουσία και τον αριθμό των ΣΑΔ. Στη συνέχεια, διενεργήθηκαν αναλύσεις πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης με τη βαθμολογία στο FQ ως εξαρτημένη μεταβλητή, ώστε να απομονωθούν ανεξάρτητοι προβλεπτικοί παράγοντες της βαρύτητας της κόπωσης: 92,9% των ασθενών είχαν κλινικά σημαντική κόπωση, 62,9% έπασχαν από τουλάχιστον μία ΣΑΔ (38,6% πληρούσαν κριτήρια για μία ΣΑΔ, 21,4% για δύο και 2,9% για τρεις), 51,4% είχαν διάγνωση Διαταραχής Γενικευμένου Άγχους (ΔΓΑ), 25,7% Διαταραχής Πανικού ή/και Αγοραφοβίας (ΔΠ/ΑΦ), 17,1% Κοινωνικής Φοβίας και 7,1% Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής. Η βαθμολογία στο FQ συσχετίσθηκε σε βαθμό στατιστικά σημαντικό με τη βαθμολογία στην HDRS (r=0,406, p<0,001), την παρουσία οποιασδήποτε ΣΑΔ (rho=0,4, p=0,001), τον αριθμό των ΣΑΔ (rho=0,393, p=0,001), την παρουσία ΔΓΑ (rho=0,421, p<0,001) και την παρουσία ΔΠ/ΑΦ (rho=0,252, p=0,035). Στις αναλύσεις πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης, η παρουσία οποιασδήποτε ΣΑΔ, ο αριθμός των ΣΑΔ και η παρουσία συννοσηρής ΔΓΑ αναδείχθηκαν ως στατιστικά σημαντικοί ανεξάρτητοι προβλεπτικοί παράγοντες της βαθμολογίας στο FQ μαζί με τη βαθμολογία στην HDRS. Η βαρύτητα της κόπωσης στις γυναίκες ασθενείς με ΜΚΔ συσχετίζεται ανεξάρτητα με την παρουσία και τον αριθμό ΣΑΔ και, ειδικότερα, με την παρουσία συννοσηρής ΔΓΑ. Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν ότι: (1) η συσχέτιση αυτή εξηγεί πιθανώς εν μέρει τη μεγαλύτερη επιβάρυνση/αναπηρία και τη χειρότερη πρόγνωση της ΜΚΔ με ΣΑΔ, (2) τα υψηλά επίπεδα κόπωσης, που συνοδεύονται συχνά από αγχώδη συμπτώματα, αποτελούν πιθανώς δείκτη βαρύτητας και συννόσησης με αγχώδεις διαταραχές στην ΜΚΔ και ορίζουν ίσως έναν υπότυπο/φαινότυπο με άγχος και κόπωση στον πληθυσμό αυτών των ασθενών, (3) τα φάρμακα και οι ψυχοθεραπείες για την αντιμετώπιση της σχετιζόμενης με την κατάθλιψη κόπωσης θα πρέπει να στοχεύουν παράλληλα και στην αντιμετώπιση των συννοσηρών αγχωδών διαταραχών.
Λέξεις-κλειδιά: αγχώδεις διαταραχές, κόπωση, μείζων κατάθλιψη, Διαταραχή γενικευμένου άγχους, Συννόσηση
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 22(4), 320-329, 2011 - Ερευνητική εργασία