Αγχώδεις διαταραχές και παχυσαρκία
Λ. Λύκουρας, Ι. Μιχόπουλος
Οι αγχώδεις διαταραχές είναι από τις συχνότερα εμφανιζόμενες διαταραχές στον αναπτυγμένο κόσμο. Από την άλλη μεριά, η παχυσαρκία φαίνεται να αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Η σχέση του σωματικού βάρους με την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας είναι ένα θέμα ανοιχτό προς διερεύνηση. Ενώ τα πράγματα είναι πιο συγκεκριμένα για το χαμηλό σωματικό βάρος (π.χ. ψυχογενής ανορεξία), δεν έχουν διερευνηθεί αρκετά όσον αφορά το υψηλό σωματικό βάρος. Είναι γνωστό ότι η παχυσαρκία σχετίζεται με την κατάθλιψη. Για τις αγχώδεις διαταραχές και την παχυσαρκία, όμως, τα πρώτα στοιχεία δείχνουν μια πιθανή θετική σύνδεση, αλλά η σχέση μεταξύ των δύο καταστάσεων δεν έχει αποσαφηνισθεί αρκετά. Οι μελέτες που ερευνούν το θέμα είναι σχετικά λίγες και η μεθοδολογία τους ετερογενής. Ένας παράγοντας που δυσκολεύει την εξαγωγή συμπερασμάτων για τις αγχώδεις διαταραχές συνολικά είναι και η ετερογένεια των διαταραχών που απαρτίζουν αυτή την ομάδα. Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με τις αγχώδεις διαταραχές ως εξής: περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν θετική συσχέτιση με τη διαταραχή πανικού, κυρίως στις γυναίκες, τη διαταραχή κοινωνικού άγχους και τις ειδικές φοβίες. Όσον αφορά τη διαταραχή γενικευμένου άγχους, έχει αναφερθεί θετική, αλλά και αρνητική συσχέτιση. Λίγες μόνον μελέτες αναφέρουν συσχέτιση της παχυσαρκίας με την αγοραφοβία, τις κρίσεις πανικού και τη μετατραυματική διαταραχή εκ στρες. Τέλος, δεν έχει αναφερθεί συσχέτιση μεταξύ της παχυσαρκίας και της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Η πιθανή αιτιολογική σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας και των αγχωδών διαταραχών και αντιστρόφως είναι ένα θέμα που παραμένει ανοιχτό προς διερεύνηση. Φαρμακολογικοί παράγοντες που έχουν χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, όπως η ριμοναμπάτη, έχουν συσχετισθεί με την εμφάνιση κατάθλιψης και άγχους. Ερωτηματικά παραμένουν, ακόμη, για τον ρόλο που παίζει η βαρύτητα της παχυσαρκίας και ο τύπος της αγχώδους διαταραχής στη διασύνδεση μεταξύ των δύο καταστάσεων. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι στους ασθενείς με κακοήθη παχυσαρκία οι οποίοι πρόκειται να υποβληθούν σε χειρουργική θεραπεία παρατηρούνται υψηλά ποσοστά κατάθλιψης και αγχωδών διαταραχών. Το άγχος αποτελεί, επίσης, ένα σύνηθες σύμπτωμα στις διαταραχές προσωπικότητας. Δεν υπάρχει ένα μοναδικό προφίλ προσωπικότητας που να συνδέεται με την κακοήθη παχυσαρκία, αλλά αυτοί οι ασθενείς εμφανίζουν περισσότερο από τον γενικό πληθυσμό χαμηλή αυτοεκτίμηση και δυσκολότερο έλεγχο των παρορμήσεων. Παρουσιάζουν εξαρτητικά και παθητικο-επιθετικά στοιχεία προσωπικότητας, καθώς και μία τάση να σωματοποιούν ή/και να αρνούνται το πρόβλημα. Συχνά η σκέψη τους είναι διχοτομική και καταστροφολογική. Οι παχύσαρκοι ασθενείς εμφανίζουν χαμηλή συνεργατικότητα και δυσκολεύονται να δουν τον εαυτό τους ως αυτόνομο και ολοκληρωμένο. Τέλος, σημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι τα παχύσαρκα άτομα αποτελούν αντικείμενο προκατάληψης και διακρίσεων γενικότερα στην καθημερινή τους ζωή. Γι’ αυτό τον λόγο η θεραπευτική προσέγγιση οφείλει να προσπαθεί να ανακουφίσει τα αισθήματα ενοχής και απόρριψης που νιώθουν.
Λέξεις-κλειδιά: Άγχος, αγχώδεις διαταραχές, παχυσαρκία, Στοιχεία προσωπικότητας
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 22(4), 307-313, 2011 - Ανασκόπηση