Άγχος, Κατάθλιψη και Ψυχοκοινωνική Στήριξη Ασθενών με Καρκίνο του Λάρυγγα
Μ. Αβραμίκα, Θ. Μπελλάλη, Ε. Κυρίτση, Α. Μαστροκώστας, Μ. Πολυκανδριώτη, Μ. Λειβαδίτης
Εισαγωγή: Ο καρκίνος του λάρυγγα αποτελεί μια από τις συχνότερες και σοβαρότερες αιτίες διαταραχής της ομαλής φώνησης, η οποία με τη σειρά της προκαλεί διάφορα σωματικά, αλλά και ψυχοκοινωνικά προβλήματα στους ασθενείς. Τα συνηθέστερα προβλήματα είναι το άγχος και η κατάθλιψη, τα οποία απαιτούν την εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων ψυχοκοινωνικής στήριξης. Σκοπός: Διερεύνηση της επίδρασης της διαπροσωπικής στήριξης στα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης που βιώνουν οι ασθενείς με καρκίνο του λάρυγγα, οι οποίοι έχουν υποβληθεί σε ολική και μερική λαρυγγεκτομή ή άλλου είδους θεραπεία. Υλικό-Μέθοδος: Πρόκειται για μια συγχρονική έρευνα και το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 128 ασθενείς που έπασχαν από καρκίνο του λάρυγγα και νοσηλεύτηκαν σε μεγάλα δημόσια νοσοκομεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Οι ασθενείς χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: Την Α΄ ομάδα αποτέλεσαν 65 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε ολική λαρυγγεκτομή και τη Β΄ ομάδα 63 ασθενείς, οι οποίοι υποβλήθηκαν σε άλλου είδους θεραπεία, όπως ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία με διατήρηση της φωνής. Η δειγματοληψία ήταν ευκολίας και η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε με αυτοσυμπλήρωση των κλιμάκων Zung Self-Rating Depression Scale (SDS), Zung Self-Rating Anxiety Scale (SAS) και Interpersonal Support Evaluation List (ISEL). Η στατιστική ανάλυση πραγματοποιήθηκε με το στατιστικό πρόγραμμα Statistical Package for Social Sciences (SPSS) v. 15.0 και την εφαρμογή των στατιστικών δοκιμασιών Mann-Whitney U test και το συντελεστή συσχέτισης (Pearson correlation). Αποτελέσματα: Οι ασθενείς της ομάδας Α ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα άγχους (p=0,002) και κατάθλιψης (p<0,001) σε σχέση με τους ασθενείς της ομάδας Β. Όσον αφορά στη διαπροσωπική στήριξη, οι ασθενείς της ομάδας Β κατέγραψαν υψηλότερες τιμές σε όλες τις υποκλίμακες της κλίμακας ISEL, συγκριτικά με την ομάδα Α. Ειδικότερα, οι διαφορές ήταν στατιστικά σημαντικές για την υποκλίμακα των εκτιμήσεων (p=0,001) και για την υποκλίμακα των δεσμών (p<0,001), της πρακτικής βοήθειας (p=0,021) και της αυτοεκτίμησης (p=0,044). Υψηλά επίπεδα ψυχοκοινωνικής στήριξης μειώνουν το βαθμό έντασης του άγχους και της κατάθλιψης. Συγκεκριμένα για το άγχος, στην υποκλίμακα εκτιμήσεων(r=-0,342, p<0,001), στην υποκλίμακα πρακτικής βοήθειας (r=-0,254, p=0,004), στην υποκλίμακα αυτοεκτίμησης (r=-0,386, p<0,001) και στην υποκλίμακα δεσμών (r=-0,416, p<0,001). Για την κατάθλιψη, τα αποτελέσματα έδειξαν στην υποκλίμακα εκτιμήσεων (r=-0,411, p<0,001), στην υποκλίμακα πρακτικής βοήθειας (r=-0,336, p<0,001), στην υποκλίμακα αυτοεκτίμησης (r=-0,462, p<0,001) και στην υποκλίμακα δεσμών (r=-0,494, p<0,001). Συμπεράσματα: Η διαπροσωπική στήριξη, την οποία λαμβάνουν οι ασθενείς με καρκίνο του λάρυγγα φαίνεται ότι μειώνει τα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης που βιώνουν μετά τη θεραπεία. Για το λόγο αυτόν, οι επαγγελματίες υγείας μέσω συζήτησης και επικοινωνίας θα πρέπει να ανακαλύπτουν εκ των προτέρων τις στρατηγικές αντιμετώπισης της νόσου που υιοθετούν οι ασθενείς, καθώς και τις πηγές στήριξής τους, έτσι ώστε να τις ενισχύσουν.
Λέξεις-κλειδιά: Άγχος, Καρκίνος λάρυγγα, Κατάθλιψη, Λαρυγγεκτομή, Ψυχοκοινωνική στήριξη
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 50(4), 421-429, 2011 - Ερευνητική εργασία