«Πατέντες» στο Ανθρώπινο Γονιδίωμα. Ηθική – Θεολογική και Νομική Θεώρηση
Γ. Κατσιμίγκας, Ε. Καμπά
Εισαγωγή: Σήμερα, πολλές εταιρείες Βιοτεχνολογίας δραστηριοποιούνται στη γενετική έρευνα. Παράλληλα, προσπαθούν να κατοχυρώσουν τα αποτελέσματα των ερευνών τους μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Σκοπός: Η παρουσίαση των ηθικών, των θεολογικών και των νομικών ζητημάτων που απορρέουν από την εφαρμογή της κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ανθρώπινα γονίδια. Υλικό και Μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών στις βάσεις δεδομένων Medline, Scopus και ΙΑΤΡΟΤΕΚ (1987−2008) με λέξεις-κλειδιά: «Βιοηθική», «πατέντες σε ανθρώπινα γονίδια», «νομοθεσία», «ορθόδοξη ηθική». Αποτελέσματα: Τα κυριότερα ηθικά επιχειρήματα που προβάλλονται κατά της κατοχύρωσης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ανθρώπινα γονίδια είναι ότι (α) τα ανθρώπινα γονίδια είναι στοιχεία που προϋπάρχουν στη φύση και ως εκ τούτου δεν αποτελούν εφεύρεση αλλά ανακάλυψη και (β) οι «πατέντες» σε ανθρώπινα γονίδια θα έχουν αρνητικές συνέπειες, τόσο στον τομέα της παροχής φροντίδας υγείας όσο και στον τομέα της έρευνας. Από την πλευρά των βιοτεχνολογικών εταιρειών υποστηρίζεται, ότι η προστασία που παρέχεται μέσω των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι σημαντική, εξαιτίας του γεγονότος ότι αναλαμβάνουν τον κίνδυνο να επενδύσουν τεράστια οικονομικά ποσά στην έρευνα προκειμένου να φέρουν στην αγορά νέα και χρήσιμα προϊόντα, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Η ορθόδοξη εκκλησία στο πλαίσιο της ανθρωπολογικής της διδασκαλίας τάσσεται ενάντια στην εμπορευματοποίηση της υγείας, θεωρώντας ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να έχουν ισότιμη πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες, ανεξάρτητα από την οικονομική ή την κοινωνική προέλευση. Η νομική προσέγγιση του θέματος ανέδειξε, ότι το γονίδιο του ανθρώπου, ως αναπόσπαστο τμήμα του ανθρώπινου σώματος, ακολουθεί και το καθεστώς που διέπει τη νομική προστασία του τελευταίου. Αν όμως το γενετικό υλικό υποστεί ανάλογη επεξεργασία και μετατροπή, μπορεί να κατοχυρωθεί δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Συμπεράσματα: Ένα κράτος δικαίου θα πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να προστατεύει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να προάγει την επιστημονική έρευνα αφενός, αφετέρου δε, όταν η πραγματική εφευρετική δραστηριότητα καταλήγει σε συγκεκριμένες βιομηχανικές εφαρμογές, πρέπει να προστατεύεται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.
Λέξεις-κλειδιά: Βιοηθική, Νομοθεσία, Ορθόδοξη ηθική, Πατέντες σε ανθρώπινα γονίδια
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 50(4), 359-365, 2011 - Γενικό άρθρο