Ανασκόπηση των δεδομένων σχετικά με τον κωλικό του νεφρού και τη συμπτωματική λιθιασική νόσο του ουροποιητικού
Κ. Στραβοδήμος, Θ. Τόκας
Ο κωλικός του νεφρού, ως σύμπτωμα, αποτελεί εκδήλωση μερικής ή πλήρους απόφραξης της αποχετευτικής μοίρας του νεφρού ή του ουρητήρα. Η οξύτητα του άλγους σχετίζεται περισσότερο με την ταχύτητα εγκατάστασης και λιγότερο με το βαθμό απόφραξης. Η εμφάνισή του εξαρτάται τόσο από περιβαλλοντικούς όσο και από κληρονομικούς παράγοντες. Η δημιουργία του κωλικού ακολουθεί μια διαδικασία διέγερσης ειδικών νευρικών ινών, ως αποτέλεσμα μιας αλυσίδας ενεργοποίησης ειδικών υποδοχέων και παραγωγής χημικών ουσιών και διαφόρων άλλων παραγόντων. Η απόφραξη του ουρητήρα πραγματοποιείται σε τρεις φάσεις, κατά τη διάρκεια των οποίων παρατηρούνται μεταβολές στη νεφρική αρτηριακή ροή και την ουρητηρική πίεση. Επιπλοκές της οξείας απόφραξης μπορεί να αποτελέσουν η ελάττωση της σπειραματικής διήθησης ή η δημιουργία ουρινώματος. Ωστόσο, σπάνια εμφανίζεται πλήρης νεφρική ανεπάρκεια. Η αιτιολογία της απόφραξης συνήθως είναι λιθιασική, μπορεί όμως να οφείλεται στην ύπαρξη κάποιου πήγματος ή και όγκου εντός της ουροφόρου οδού, σε στένωση της πυελοουρητηρικής συμβολής, καθώς και σε εξωαυλική πίεση από χωροκατακτητικές εξεργασίες ή λοιπές παθολογικές καταστάσεις του οπισθοπεριτοναϊκού χώρου. Η κλινική εικόνα του κωλικού είναι συνήθως χαρακτηριστική, πολλές φορές όμως χρήζει διαφορικής διάγνωσης από διάφορες νόσους, όπως είναι η οξεία σκωληκοειδίτιδα, η οξεία χολοκυστίτιδα, η εκκολπωματίτιδα, η έκτοπη κύηση και το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Η σωστή λήψη του ιστορικού και η λεπτομερής κλινική προσέγγιση συμβάλλουν αποφασιστικά στη διάγνωση. Ο απεικονιστικός έλεγχος είναι ιδιαίτερα σημαντικός στη διάγνωση, στην αναγνώριση της αιτίας, στον εντοπισμό του σημείου της απόφραξης και στην αναγνώριση ενδεχόμενων επιπλοκών αυτής. Εξετάσεις εκλογής αποτελούν η απλή ακτινογραφία νεφρών-ουρητήρων-κύστης (ΝΟΚ) σε συνδυασμό με το υπερηχογράφημα, η ενδοφλέβια ουρογραφία (IVU) και η ελικοειδής (spiral) υπολογιστική τομογραφία χωρίς σκιαγραφικό (CT scan). Στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπεία είναι συντηρητική, αφού οι λίθοι συνήθως είναι μικροί και αποβάλλονται αυτόματα, περιλαμβάνει μη στεροειδείς αντιφλεγμονώδεις παράγοντες και σε επιλεγμένες περιπτώσεις α1-αναστολείς και αναστολείς διαύλων ασβεστίου. Ενδείξεις επεμβατικής παρέμβασης αποτελούν οι λίθοι διαμέτρου >=7 mm, η παρατεταμένη απόφραξη, το εμμένον άλγος, η ταυτόχρονη λοίμωξη, η αποτυχία της συντηρητικής αντιμετώπισης, η απόφραξη σε μονήρη νεφρό ή η αμφοτερόπλευρη υδρονέφρωση. Η συγκεκριμένη παρέμβαση αποσκοπεί στην άμεση παροχέτευση του ανώτερου ουροποιητικού και την αντιμετώπιση του αιτίου σε δεύτερο σκοπό. Η παροχέτευση πραγματοποιείται με τη χρήση της διαδερμικής νεφροστομίας ή του ειδικού αυτοσυγκρατούμενου ουρητηρικού καθετήρα (double J stent). Στη συνέχεια, ενδέχεται να ακολουθήσει αντιμετώπιση της αιτίας με εξωσωματική λιθοτριψία ή με ενδοσκοπική, διαδερμική, λαπαροσκοπική ή και ανοικτή προσπέλαση.
Λέξεις-κλειδιά: Κωλικός νεφρού, Λιθίαση, Συμπτώματα, Δεδομένα, Ουροποιητικό
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 28(2), 166-174, 2011 - Ανασκόπηση