Βιολογικοί παράγοντες και ηπατίτιδες
Σ.Π. Ντουράκης
Η ενεργοποίηση του ιού της ηπατίτιδας Β (HBV) είναι σοβαρή κλινική επιπλοκή, με σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα της ανοσοκαταστολής, που μπορεί να προληφθεί. Οφείλεται στην αποκατάσταση του ανοσιακού συστήματος έναντι ειδικών ιικών επιτόπων. Η χρήση των αναστολέων του παράγοντα νέκρωσης του όγκου (tumor necrosis factor-α, TNF-α) είναι δραστική έναντι των ρευματικών νοσημάτων και της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, αλλά παρουσιάζει ανεπιθύμητες ενέργειες. Στη χρόνια ΗBV-λοίμωξη, ο TNF-α βοηθά στον περιορισμό του ιικού πολλαπλασιασμού. Η αναστολή του επιτρέπει στον HBV να πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα, εκτός εάν χορηγηθεί προφυλακτική αντι-ιική αγωγή έως και για 6−12 μήνες μετά το τέλος της ανοσοκατασταλτικής ή της ανοσοτροποποιητικής αγωγής. Η μορφή του αντι-TNF-α που παράγεται έχει σημασία. Η ινφλιξιμάμπη, επειδή αναστέλλει τόσο τον ελεύθερο όσο και το συνδεδεμένο TNF-α, καταστέλλει πιο δραστικά την ανοσιακή απάντηση σε σχέση με την ετανερσέπτη και την αδαλιμουμάμπη. Η μεγάλη αυτή καταστολή οδηγεί σε μεγαλύτερη ανοσιακή απάντηση μετά από την αποκατάστασή της. Οι ασθενείς με την ενεργοποίηση του HBV συχνά έχουν κακή εξέλιξη παρά τη χορήγηση λαμιβουδίνης ή, καλύτερα, των νεότερων και δραστικότερων αντι-ιικών φαρμάκων (εντεκαβίρη και τενοφοβίρη). Οι ασθενείς που λαμβάνουν επί μακρόν λαμιβουδίνη παρουσιάζουν κίνδυνο εκδήλωσης αντίστασης στο φάρμακο. Τα νεότερα αντι-ιικά εντεκαβίρη και τενοφοβίρη δεν παρουσιάζουν παρόμοιο πρόβλημα. Η μεγάλη και παρατεταμένη καταστολή των Β- και Τ-λεμφοκυττάρων με τη χρήση της ριτουξιμάμπης ή της αλεμτουζουμάμπης προκαλεί σοβαρή ενεργοποίηση του HBV σε ασθενείς με θετικό αντι-HBc και θετικό ή και αρνητικό HBsAg. Γενικά, η μακροχρόνια προφυλακτική αγωγή είναι προτιμότερη από την αντιμετώπιση μετά από την εκδήλωση της ενεργοποίησης. Πλήρης έλεγχος των ορολογικών δεικτών της HBV-λοίμωξης πρέπει να γίνεται πριν από τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικής ή ανοσοτροποποιητικής αγωγής. Η αυξανόμενη χρήση του εμβολίου για τον HBV μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της λοίμωξης παγκόσμια. Πρόσφατες παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν τη δραστικότητα και την ασφάλεια χρήσης των αντι-TNF-α παραγόντων σε ρευματικές νόσους που συσχετίζονται με χρόνια ηπατίτιδα C. Η ριτουξιμάμπη αποτελεί δραστική αγωγή της βαριάς ή ανθεκτικής αγγειίτιδας που συσχετίζεται με τον HCV. Όμως, απαιτείται προσοχή όταν χορηγούνται βιολογικοί παράγοντες σε ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C. Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται για μεταβολές στο βιοχημικό έλεγχο του ήπατος και στους τίτλους του ιικού φορτίου (ιαιμίας).
Λέξεις-κλειδιά: Ιός ηπατίτιδας Β, Χρόνια ηπατίτιδα Β, Αλεμτουζουμάμπη, Αντι-TNF-α παράγοντες, Παράγοντας νέκρωσης του όγκου, Ριτουξιμάμπη, Χρόνια ηπατίτιδα C
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 28(2), 151-165, 2011 - Ανασκόπηση