Ιστορία και θεραπευτικές ιδιότητες του Hypericum Perforatum από την αρχαιότητα έως σήμερα
Χ.Ι. Ιστίκογλου, Β. Μαυρέας, Σ. Γερουλάνος
Πρόσφατα διαπιστώθηκε ότι το Υπέρικο είναι ένα από τα δημοφιλέστερα θεραπευτικά μέσα που βρίσκει κανείς εύκολα σε καταστήματα προϊόντων υγιεινής διατροφής με διάφορες μορφές, όπως κάψουλες, υγρά εκχυλίσματα, έλαια, αλοιφές και άλλα. Tο Υπέρικο δεν είναι ωστόσο νέο φαρμακευτικό προϊόν. Το βότανο αυτό έχει μακρά και ιδιαίτερη ιστορία ως αντικαταθλιπτικό, αντισηπτικό, αντιφλεγμονώδες και αποχρεμπτικό φάρμακο και ως τονωτικό του ανοσοποιητικού συστήματος, ενώ χρησιμοποιήθηκε επίσης και για τις καταπραϋντικές του ιδιότητες. Ορισμένες από τις παραπάνω αναφορές στις χρήσεις του προϊόντος καταγράφηκαν από τον Έλληνα βοτανολόγο του 1ου μ.Χ. αιώνα Πεδάνιο Διοσκουρίδη και στους σύγχρονούς του ιατρούς, τον Έλληνα Γαληνό και το Ρωμαίο Πλήνιο. Στην πραγματεία αναφέρεται επίσης ότι και ο διάσημος Ελβετός αλχημιστής και ιατρός Παράκελσος (1493–1541 μ.Χ.) γνώριζε και χρησιμοποιούσε το Υπερικό. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, το Υπέρικο πήρε το όνομα του (St. John’s wort – βότανο του Αγ. Ιωάννη) από τους πρώτους χριστιανούς που παρατήρησαν ότι ανθίζει γύρω στις 24 Ιουνίου, γενέθλιο του Αγ. Ιωάννη του Βαπτιστή. Στις μέρες μας και κυρίως στις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία, το Υπέρικο χρησιμοποιείται εκτεταμένα για τη θεραπεία της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης. Σύμφωνα με τους ερευνητές, το Υπέρικο δρα παρόμοια με την αμιτρυπτιλίνη, τη φλουοξετίνη και τη μαπροτιλίνη και είναι οπωσδήποτε πιο ενεργό από το έκδοχο. Πειραματικά πρωτόκολλα σχετικά με τη θεραπευτική δράση του Υπερικού κατά σύγχρονων νοσημάτων όπως ο καρκίνος, το AIDS και η ηπατίτιδα βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη. Κατά κοινή ομολογία, το Υπερικό γεφυρώνει τη συμβατική με την εναλλακτική ιατρική. Η φαρμακοδυναμική, όπως και η φαρμακοκινητική του Υπερικού έχει επίσης μελετηθεί εκτεταμένα. Ο ενδεχόμενος μηχανισμός δράσης του Υπερικού είναι η αναστολή της μονοαμινοξιδάσης (MAO) και η αναστολή επαναπρόσληψης της σεροτονίνης. Με τη χρήση του Υπερικού, ανοίγει ένα παράθυρο στο μεγάλο κόσμο των φυσικών θεραπειών. Μια τόσο εκτεταμένη προσέγγιση ενδέχεται να μας οδηγήσει σε αυξανόμενη επαναξιολόγηση των φυσικών μας πόρων. Το να διατηρούμε όσα έχουμε και να ανανεώσουμε όσα καταστρέψαμε είναι η μόνη ελπίδα για το μέλλον της ανθρωπότητας, του πλανήτη μας και των ζωντανών οργανισμών.
Λέξεις-κλειδιά: Κατάθλιψη, Αρχαιότητα, σεροτονίνη, Υπέρικον, Διοσκουρίδης
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 21(4), 332-338, 2010 - Γενικό άρθρο