Διερεύνηση των Ανεπιθύμητων Ενεργειών της Χημειοθεραπείας σε Ασθενείς με Καρκίνο
Μ. Πολυκανδριώτη, Ε. Γερασίμου, Γ. Κοτρονούλας, Α. Τσάμη, Ε. Ευαγγέλου, Ε. Κυρίτση
Με τη χημειοθεραπευτική αγωγή καταστρέφονται όχι μόνο τα καρκινικά κύτταρα αλλά και τα υγιή-φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται ανεπιθύμητες ενέργειες, οι οποίες εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση του είδους και του βαθμού έντασης των ανεπιθύμητων συμπτωμάτων-ανεπιθύμητων ενεργειών των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Υλικό-Μέθοδος: Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 153 χημειοθεραπευόμενοι ασθενείς, οι οποίοι προσέρχονταν σε τμήμα βραχείας νοσηλείας για την ενδοφλέβια χορήγηση της χημειοθεραπευτικής τους αγωγής σε ιδιωτικό νοσοκομείο των Αθηνών, από τον Ιανουάριο του 2007 έως τον Ιανουάριο του 2008. Η συλλογή των στοιχείων έγινε με τη συμπλήρωση από τους ασθενείς της κλίμακας MD Anderson Symptom Inventory (MDASI). Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα Statistical Package for Social Sciences (SPSS) v.16 και η στατιστική δοκιμασία x2-test. Η στατιστική σημαντικότητα τέθηκε σε επίπεδο p<0,05. Αποτελέσματα: Από τους 153 χημειοθεραπευόμενους ασθενείς, το 49% ήταν άνδρες και το 51% γυναίκες. Από τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων βρέθηκε, ότι ως προς το φύλο, οι άνδρες βίωναν έντονο άλγος συχνότερα από τις γυναίκες (p=0,031), είχαν πιο έντονη ναυτία (p=0,046) και εμέτους (p=0,010), περισσότερα προβλήματα στην αναπνοή τους (p=0,003), περισσότερα προβλήματα μνήμης (p=0,009), εντονότερου βαθμού διάρροια (p=0,001), εντονότερη δυσκοιλιότητα (p=0,001) και τα παραπάνω συμπτώματα τους επηρέαζαν περισσότερο απ’ ό,τι τις γυναίκες στη βάδιση (p=0,004). Αντίθετα, οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες αισθάνονταν εντονότερης έντασης θλίψη (p=0,007). Οι γυναίκες που βρίσκονταν στην κλιμακτήριο σε σχέση με αυτές που ήταν στην εμμηνόπαυση βίωναν πιο έντονο άλγος (p=0,040), πιο έντονη κόπωση (p=0,013), πιο έντονη ναυτία (p=0,001), μεγαλύτερη ανησυχία (p=0,016), περισσότερα προβλήματα στην αναπνοή (p≤0,001), εντονότερη ανορεξία (p=0,005), εντονότερη θλίψη (p≤0,001) και εντονότερου βαθμού διάρροιες (p=0,003). Τα παραπάνω συμπτώματα επηρέαζαν τη συγκεκριμένη ομάδα περισσότερο αρνητικά σ’ ό,τι αφορούσε στη γενική τους δραστηριότητα (p=0,001), στη διάθεσή τους (p=0,003), στην εργασία και στις ασχολίες του σπιτιού (p=0,002), στη σχέση τους με τους άλλους ανθρώπους (p=0,023), στη βάδιση (p=0,003) και στην απόλαυση της ζωής (p=0,003). Ως προς το επάγγελμα, σοβαρή ανησυχία ανέφεραν οι ελεύθεροι επαγγελματίες (p=0,001) και συχνότερα προβλήματα στην αναπνοή ανέφεραν οι ιδιωτικοί υπάλληλοι (p≤0,001). Ως προς το είδος της θεραπείας, τα άτομα που υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία βίωναν συχνότερα ηπιότερο άλγος (p=0,031), σοβαρής έντασης ναυτία, μεγαλύτερη ανησυχία και εντονότερη ανορεξία (p=0,042, p=0,022, p=0,021, αντίστοιχα). Ως προς το είδος των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, οι ασθενείς που υποβάλλονταν σε θεραπεία με ταξάνες αντιμετώπισαν εντονότερη ανορεξία (p=0,032), σοβαρού βαθμού ξηροστομία (p=0,027) και είχαν πολύ έντονο βήχα (p=0,001). Αντίθετα, οι ασθενείς που ελάμβαναν πλατίνες αντιμετώπισαν σοβαρότερα προβλήματα μνήμης (p=0,027). Συμπεράσματα: Οι συνηθέστερες ανεπιθύμητες ενέργειες της χημειοθεραπείας που παρατηρήθηκαν στην παρούσα εργασία περιελάμβαναν κόπωση, ξηροστομία, ναυτία, θλίψη, δυσκοιλιότητα, ανορεξία, ανησυχία, εμέτους και άλγος. Οι παραπάνω ανεπιθύμητες ενέργειες πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά το σχεδιασμό και την εφαρμογή εξατομικευμένης νοσηλευτικής παρέμβασης.
Λέξεις-κλειδιά: Ανεπιθύμητες ενέργειες, καρκίνος, Χημειοθεραπεία, Συμπτώματα
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 49(4), 377-386, 2010 - Ερευνητική εργασία