Κυκλικό Ωράριο Εργασίας και Τροχαία Ατυχήματα στο Νοσηλευτικό Προσωπικό
Μ. Γκριζιώτη, Α. Μαστροκώστας, Ά.-Μ. Χάιδιτς, Ε. Παναγοπούλου, Α. Μπένος
Εισαγωγή: Το κυκλικό ωράριο εργασίας παραβιάζει το φυσιολογικό κύκλο των κιρκάδιων ρυθμών, έχοντας ως συνέπεια επιπτώσεις στη σωματική και στην ψυχική υγεία των εργαζομένων, ενώ παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο των επαγγελματικών και των προσωπικών ατυχημάτων. Το νοσηλευτικό προσωπικό εκτίθεται καθημερινά και για μεγάλο χρονικό διάστημα στο κυκλικό ωράριο εργασίας, με αποτέλεσμα να αποτελεί ομάδα υψηλού κινδύνου. Σκοπός: Η διερεύνηση της επίδρασης που μπορεί να έχει το κυκλικό ωράριο εργασίας του νοσηλευτικού προσωπικού στην εμπλοκή του σε τροχαίο ατύχημα, κατά τη μετακίνηση από και προς την εργασία. Υλικό- Μέθοδος: Πρόκειται για μια αναδρομική έρευνα κοόρτης που εκπονήθηκε το χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου του 2009. Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν 163 εργαζόμενοι ενός μεγάλου γενικού νοσοκομείου της πόλης της Θεσσαλονίκης (ποσοστό ανταπόκρισης 74%), που επιλέχθηκαν βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων ένταξης και αποκλεισμού. Από αυτούς, οι 103 ήταν νοσηλευτικό προσωπικό που εργαζόταν σε κυκλικό ωράριο ενώ τα 60 άτομα ανήκαν στο νοσηλευτικό προσωπικό και στους διοικητικούς υπαλλήλους που εργάζονταν μόνο σε πρωινό ωράριο. Η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε με τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου, ειδικά σχεδιασμένου για το σκοπό της μελέτης. Η στατιστική επεξεργασία έγινε με το στατιστικό πακέτο Statistical Package for Social Sciences (SPSS) v.15.0 και περιελάμβανε τον ακριβή έλεγχο του Fisher και το μοντέλο διωνυμικής λογαριθμιστικής παλινδρόμησης (Binary Logistic Regression). Ο έλεγχος των υποθέσεων ορίστηκε στο επίπεδο σημαντικότητας p<0,05. Αποτελέσματα: Το νοσηλευτικό προσωπικό που εργαζόταν σε κυκλικό ωράριο βρέθηκε ότι είχε 30% υψηλότερο κίνδυνο εμπλοκής σε τροχαίο ατύχημα, κατά τη μετακίνησή του από και προς την εργασία, σε σχέση με τους εργαζόμενους (διοικητικοί, νοσηλευτικό προσωπικό) σε πρωινό ωράριο (OR: 1,29, 95%ΔΕ: 0,49–3,37, p=0,271). Ο κίνδυνος αυτός σχεδόν τετραπλασιαζόταν για την κατεύθυνση εργασία-σπίτι (OR: 3,82, 95%ΔΕ: 0,83–17,71, p=0,086). Το νοσηλευτικό προσωπικό ανέφερε ότι τα περισσότερα ατυχήματα συνέβησαν μετά από τη λήξη του πρωινού και του νυκτερινού ωραρίου. Οι κυριότερες αναφερόμενες αιτίες που προκάλεσαν τα τροχαία ατυχήματα ήταν η έλλειψη προσοχής, η κόπωση και η υπνηλία. Το νοσηλευτικό προσωπικό σε κυκλικό ωράριο είχε μεγαλύτερο ποσοστό τροχαίων ατυχημάτων σε σχέση με το νοσηλευτικό προσωπικό που εργαζόταν μόνο σε πρωινό ωράριο (p=0,794). Συμπεράσματα: Φαίνεται ότι το κυκλικό ωράριο εργασίας, λόγω της κόπωσης και της υπνηλίας, αυξάνει τον κίνδυνο εμπλοκής του νοσηλευτικού προσωπικού σε τροχαίο ατύχημα. Επιπλέον, αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου για την οδική ασφάλεια τόσο των ίδιων των εργαζομένων όσο και του γενικού πληθυσμού. Τα προγράμματα εργασίας πρέπει να καταρτίζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να προκαλείται η μικρότερη δυνατή διαταραχή των κιρκάδιων ρυθμών.
Λέξεις-κλειδιά: Κιρκάδιοι ρυθμοί, Κυκλικό ωράριο εργασίας, νοσηλευτές, Τροχαία ατυχήματα, Υπνηλία, νοσηλευτικό προσωπικό
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 49(3), 305-314, 2010 - Ερευνητική εργασία