Ηθική–Θεολογική και Νομική Θεώρηση της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης
Γ. Κατσιμίγκας, Ε. Καμπά
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση της ανθρώπινης γονιμότητας. Στην ελληνική επικράτεια, το 17% των ζευγαριών αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας. Μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης αυξάνεται η πιθανότητα απόκτησης τέκνου από υπογόνιμα ζευγάρια. Σκοπός του παρόντος άρθρου ήταν η ανάδειξη των ηθικών, των θεολογικών ζητημάτων που αναφύονται από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης στον άνθρωπο, καθώς και η προσέγγιση του φιλοσοφικού υποβάθρου που διέπει την ελληνική νομοθεσία σχετικά με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Υλικό-Μέθοδος: Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών και ερευνητικών μελετών στις βάσεις δεδομένων MEDLINE, SCOPUS και ΙΑΤΡΟΤΕΚ (1978−2010) με λέξεις κλειδιά «εξωσωματική γονιμοποίηση», «Βιοηθική», «παρένθετη μητρότητα», «ηλικία και υποβοηθούμενη αναπαραγωγή», «νομοθεσία». Αποτελέσματα: Τα κυριότερα προβλήματα που προκάλεσαν ηθικά διλήμματα από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η ανάμειξη του τρίτου προσώπου στην αναπαραγωγική διαδικασία με τη δωρεά γεννητικού υλικού, η παρένθετη μητρότητα, η αναπαραγωγή σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας, η κρυοσυντήρηση των εμβρύων, η απόκτηση τέκνων από άγαμες γυναίκες και ομοφυλόφιλα ζευγάρια και τα πειράματα σε έμβρυα. Η άποψη της ορθόδοξης διδασκαλίας σχετικά με την εξωσωματική γονιμοποίηση συνοψίζεται στην αποδοχή της ατεκνίας ως θείου θελήματος και στην υιοθεσία άπορων τέκνων, καθώς και η αποδοχή της ομόλογης εξωσωματικής γονιμοποίησης με βασική προϋπόθεση τον οφειλόμενο σεβασμό στα έμβρυα. Η νομική θεώρηση ανέδειξε δύο βασικές καινοτομίες, την αποδοχή εναλλακτικών οικογενειακών σχημάτων, όπως οι μονογονεϊκές οικογένειες και την αναγνώριση μορφών συγγένειας που δε βασίζονται υποχρεωτικά στη βιολογική καταγωγή ή τη γενετική αλήθεια, αλλά στη βούληση του ατόμου. Συμπεράσματα: Τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της εξωσωματικής γονιμοποίησης στον άνθρωπο, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός της ελευθερίας του ατόμου και του δικαιώματος της απόκτηση απογόνων με βάση τα δεδομένα της ιατρικής, της βιολογίας και των αρχών της βιοηθικής. Επίσης, η καλύτερη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε θέματα βιοηθικής, θα τους καθιστά ικανούς ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα ηθικά και νομικά ζητήματα που εγείρονται από την εφαρμογή των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στον άνθρωπο. Από την πλευρά της ορθόδοξης ηθικής η αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών γίνεται έχοντας ως βάση την ανθρωπολογική διδασκαλία των πατέρων της εκκλησίας.
Λέξεις-κλειδιά: Βιοηθική, Εξωσωματική γονιμοποίηση, Ηλικία και υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, Νομοθεσία, Παρένθετη μητρότητα
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 49(3), 209-219, 2010 - Γενικό άρθρο