Μελέτη της ανυσματικής γωνίας QRS-T για τον προσδιορισμό του αρρυθμιολογικού κινδύνου σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και νευροπάθεια του καρδιακού αυτόνομου νευρικού συστήματος
Χ. Βούλγαρη, Ι. Μωυσσάκης, Δ. Περρέα, Δ. Κυριάκη, Ν. Κατσιλάμπρος, Ν. Τεντολούρης
ΣΚΟΠΟΣ Η νευροπάθεια του καρδιακού αυτόνομου νευρικού συστήματος (ΚΑΝ) αποτελεί συχνή επιπλοκή του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔΤ2) και σχετίζεται με παράταση της επαναπόλωσης της αριστερής κοιλίας (ΑΚ), σιωπηλή ισχαιμία του μυοκαρδίου, διαβητική μυοκαρδιοπάθεια και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Οι μελέτες που προσπάθησαν να αναδείξουν τη σχέση μεταξύ των διαταραχών της επαναπόλωσης της ΑΚ και της ΚΑΝ με τη χρήση των κλασικών ηλεκτροκαρδιογραφικών δεικτών (QT διάστημα και διασπορά του QT διαστήματος) κατέληξαν σε αντιφατικά αποτελέσματα. Η ανυσματική γωνία QRS-T (spatial QRS-T angle, spQRS-Ta) είναι ένας νέος αρρυθμιολογικός δείκτης που εκτιμά με μεγαλύτερη αξιοπιστία τις διαταραχές της κοιλιακής εκπόλωσης και της επαναπόλωσης της ΑΚ. Προοπτικές μελέτες έδειξαν ότι οι αυξημένες τιμές της εν λόγω γωνίας σχετίζονται με αυξημένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα τόσο στο γενικό πληθυσμό όσο και σε άτομα αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση των διαφορών της spQRS-Ta σε άτομα με ΣΔΤ2 με και χωρίς ΚΑΝ. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Συνολικά, μελετήθηκαν 232 άτομα με ΣΔΤ2 (105 άτομα με ΚΑΝ και 127 άτομα χωρίς ΚΑΝ), μέσης ηλικίας 58,4±9,1 έτη, και 232 μάρτυρες που εξομοιώθηκαν ως προς το φύλο και την ηλικία με τα διαβητικά άτομα. Η διάγνωση της ΚΑΝ έγινε με τις κλασικές δοκιμασίες ελέγχου της λειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Στα άτομα της μελέτης πραγματοποι-ήθηκε ψηφιακό 5 min ηλεκτροκαρδιογράφημα και 30 min καταγραφή της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού. Οι ηλεκτροκαρδιογραφικές παρά-μετροι υπολογίστηκαν με τη βοήθεια του προγράμματος MEANS. Οι δείκτες της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού εκτιμήθηκαν με τη βοήθεια του ψηφιακού προγράμματος VariaCardio. Ο κνημοβραχιόνιος δείκτης, ο δείκτης υπερτροφίας της αριστερής κοιλίας και ο δείκτης μυοκαρδιακής απόδοσης της ΑΚ (δείκτης Tei) υπολογίστηκαν υπερηχογραφικά. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι τιμές της spQRS-Ta ήταν μεγαλύτερες στα άτομα με ΣΔΤ2 σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες (24,5±10,7 μοίρες έναντι 9,7±4,5 μοίρες, p<0,001) και με-γαλύτερες στα άτομα με ΚΑΝ σε σχέση με τα άτομα χωρίς τη συγκεκριμένη επιπλοκή (30,1±11,3 μοίρες έναντι 19,5±7,1 μοίρες, p<0,001). Οι τιμές του QT διαστήματος και της διασποράς του δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ των ατόμων με και χωρίς ΚΑΝ. Η πολυπαραγοντική γραμμική ανάλυση στα άτομα με ΣΔΤ2 έδειξε σημαντικές και ανεξάρτητες συσχετίσεις μεταξύ της spQRS-Ta και της ύπαρξης καθώς και της βαρύτητας της ΚΑΝ, της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης HbA1c, της διάρκειας του διαβήτη, των λιπιδίων, του δείκτη αντίστασης στην ινσουλίνη HOMA-IR, της μάζας της ΑΚ, του δείκτη Tei, της μικρολευκωματινουρίας και των επί μέρους παραμέτρων της φασματικής ανάλυσης της μεταβλητότητας του καρδιακού ρυθμού. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ H spQRS-Ta είναι αυξημένη στα άτομα με ΣΔΤ2 και ΚΑΝ, υποδηλώνοντας ότι τα εν λόγω άτομα έχουν αυξημένο κίνδυνο για αρρυθμίες. Η ανεύρεση αυξημένων τιμών της spQRS-Ta πρέπει να συνεκτιμάται στη διαστρωμάτωση του αρρυθμιολογικού κινδύνου και στην έναρξη, καθώς και στην εντατικοποίηση της θεραπείας στα άτομα με ΣΔΤ2 και ΚΑΝ, με σκοπό την πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών.
Λέξεις-κλειδιά: Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, Aνυσματοκαρδιογραφία, Αρρυθμιολογικός κίνδυνος, Ηλεκτροκαρδιογραφία, Νευροπάθεια καρδιακού αυτόνομου νευρικού συστήματος
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 27(3), 475-486, 2010 - Ερευνητική εργασία