Η επιλογή του κατάλληλου «τελικού σημείου» (endpoint) στα πειράματα όπου χρησιμοποιούνται ζώα
Ι. Σάββας, Τ. Αναγνώστου, Γ. Καζάκος
Η χρήση ζώων για πειραματικούς σκοπούς αποτελεί έναν ευαίσθητο τομέα της βιοϊατρικής έρευνας και συχνά εγείρει ηθικά διλήμματα. Η εθνική και η ευρωπαϊκή νομοθεσία καθορίζουν πλέον αυστηρούς κανόνες που διέπουν κάθε ερευνητική πράξη στην οποία εμπλέκονται ζώα. Κατά τη διάρκεια των πειραματισμών μπορεί να εμφανιστεί πόνος ή ταλαιπωρία ή να απαιτείται η θανάτωση των ζώων. Είναι απαραίτητο να καθοριστεί το σημείο εκείνο πέρα από το οποίο δεν δικαιολογείται οποιαδήποτε ταλαιπωρία ή πόνος και στο οποίο θα πρέπει να τερματιστεί ο πειραματισμός ή να διενεργηθεί ευθανασία. Ο καθορισμός αλλά και η εκτίμηση των τελικών σημείων αποτελεί δύσκολη διαδικασία και βασίζεται σε επιστημονικούς και ηθικούς κανόνες. Πρωταρχικής σημασίας είναι η παρακολούθηση των πειραματοζώων, καθώς επίσης η αναγνώριση και η αξιολόγηση μεταβολών της φυσιολογικής τους συμπεριφοράς. Η διενέργεια ενός προκαταρκτικού πειράματος θεωρείται ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς πληροφορεί για τυχόν επιπλοκές και ανεπιθύμητες καταστάσεις, αλλά και για τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ο καθορισμός των διοικητικά και επιστημονικά υπευθύνων για τον πειραματισμό αποτελεί βασικό συστατικό κάθε ερευνητικής προσπάθειας και θέτει τις βάσεις για την ομαλή εξέλιξη του πειραματισμού. Πολύ σημαντική είναι η εκπαίδευση του προσωπικού που εμπλέκεται στον πειραματισμό, το οποίο θα είναι υπεύθυνο για τη φροντίδα των ζώων. Η χρήση ζώων για επιστημονικούς σκοπούς δικαιολογείται μόνο από την αναμενόμενη ωφέλεια του ανθρώπου ή των ζώων, και σε κάθε περίπτωση μόνο εφόσον δεν υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις. Όταν χρησιμοποιούνται ζώα για πειράματα, αυτά θα πρέπει να υφίστανται το μικρότερο δυνατό βαθμό πόνου και ταλαιπωρίας, ενώ θα πρέπει πάντα να γίνεται προσπάθεια μείωσης του αριθμού τους. Ο καθορισμός τελικών σημείων συμβάλλει ουσιαστικά στη διενέργεια πειραματισμών με ανθρωπιστικούς όρους.
Λέξεις-κλειδιά: Πειραματόζωα, Τελικό σημείο
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 26(6), 778-786, 2009 - Ανασκόπηση