Οστεονέκρωση των γνάθων προκαλούμενη από διφωσφονικά. Πρόληψη και αντιμετώπιση
Ν. Νικητάκης, Γ. Καμπέρος, Α. Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου
Τα διφωσφονικά είναι μια ομάδα φαρμάκων που δρουν στα οστά και εμποδίζουν την αναδιαμόρφωσή τους. Χωρίζονται σε per os και ενδοφλέβια χορηγούμενα. Χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση νόσων, όπως η οστεοπόρωση (μετεμμηνοπαυσιακή ή οφειλόμενη σε κορτικοστεροειδή), η νόσος Paget, η ατελής οστεογένεση, η οστεοπενία, οι οστικές μεταστάσεις διαφόρων νεοπλασμάτων (κυρίως καρκίνου του προστάτη ή του μαστού) και το πολλαπλό μυέλωμα. Τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός αναφορών παγκοσμίως έχει καταδείξει τον κίνδυνο πρόκλησης οστεονέκρωσης των γνάθων σε ασθενείς που λαμβάνουν διφωσφονικά. Η οστεονέκρωση εμφανίζεται ως η αποκάλυψη στο στοματικό περιβάλλον νεκρωμένου ανάγγειου οστού, που ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης μπορεί να συνοδεύεται από πόνο και φλεγμονή ή να οδηγεί σε κατάγματα και εκτεταμένη οστεόλυση. Στη συντριπτική πλειοψηφία προσβάλλει ασθενείς που λαμβάνουν ενδοφλέβια διφωσφονικά μετά από χειρουργική επέμβαση στο στόμα. Για τους ασθενείς που λαμβάνουν per os αγωγή, ο κίνδυνος αυξάνει μετά από τα 3 χρόνια αγωγής και είναι σημαντικά μικρότερος. Στα πλαίσια της πρόληψης, ασθενείς που λαμβάνουν διφωσφονικά πρέπει να ακολουθούν πρόγραμμα συχνών επανελέγχων από οδοντίατρο ή στοματολόγο. Σημαντική είναι η διατήρηση υψηλού επιπέδου υγιεινής στο στόμα και η αποφυγή χειρουργικών επεμβάσεων, κυρίως στους ασθενείς σε ενδοφλέβια αγωγή. Σε ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή per os, προληπτική διακοπή του φαρμάκου για 3-6 μήνες μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο. Η οστεονέκρωση των γνάθων σε ασθενείς που λαμβάνουν ενδοφλέβια αγωγή αντιμετωπίζεται κυρίως συντηρητικά και συμπτωματικά χωρίς διακοπή των διφωσφονικών, ενώ χειρουργική παρέμβαση κρίνεται σκόπιμη μόνο σε προχωρημένα στάδια εξέλιξης. Σε ασθενείς με per os αγωγή, διακοπή του φαρμάκου για κάποιο διάστημα σε συνεργασία με τον υπεύθυνο ιατρό μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της οστεονέκρωσης σε συνδυασμό με συντηρητικά ή και χειρουργικά μέσα. Στη μελέτη αυτή θα αναλυθούν οι κατηγορίες, η φαρμακοκινητική και ο μηχανισμός δράσης των διφωσφονικών. Επίσης, θα παρουσιαστούν τα επιδημιολογικά και κλινικά χαρακτηριστικά της οστεονέκρωσης των γνάθων και θα προταθούν μέτρα για την πρόληψη και την αντιμετώπισή της.
Λέξεις-κλειδιά: Διφωσφονικά, Oστεονέκρωση
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 26(5), 583-592, 2009 - Ανασκόπηση