Πνευμονικές λοιμώξεις ως επιπλοκές σε ασθενείς με μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων
Δ. Μπασούλης, Ε. Φακίρη
Η μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων γίνεται για θεραπεία επίκτητων ή κληρονομικών αιματολογικών ή ανοσολογικών παθήσεων. Πνευμονικές επιπλοκές, λοιμώδεις και μη, συμβαίνουν στο 60% των ασθενών με μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων. Η εμφάνιση ευκαιριακών λοιμώξεων είναι συχνότερη σε ασθενείς με αλλογενή μεταμόσχευση, λόγω της βαριάς ανοσοκαταστολής προκειμένου να μην απορριφθεί το μόσχευμα και να μην εμφανιστεί νόσος μοσχεύματος κατά του ξενιστή (GVHD - Graft Versus Host Disease). Οι διάφορες επιπλοκές συμβαίνουν συνήθως σε αυστηρά καθορισμένα χρονικά όρια Αυτή η αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος οφείλεται στην εξέλιξη των ανοσολογικών μηχανισμών μετά την επέμβαση, καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα αρχίζει σταδιακά να επαναδραστηριοποιείται. Ο χρόνος, η διάρκεια και η ένταση της κυτταροστατικής θεραπείας, η ταχύτητα με την οποία ανακάμπτει το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς και η χρήση χημειοπροφύλαξης απέναντι στις ευκαιριακές λοιμώξεις μπορούν να επηρεάσουν το χρονοδιάγραμμα της εμφάνισης των επιπλοκών. Οι πρώτες 30 μέρες ή πρώιμη περίοδος χαρακτηρίζονται από βαριά πανκυτταροπενία και τις ανεπιθύμητες ενέργειες της προ-μεταμοσχευτικής χημειοθεραπείας. Από την 30στή μέρα και μέχρι την 100στή, ο ασθενής διατρέχει τη μέση μετα-μεταμοσχευτική περίοδο Κατά την περίοδο αυτή, λόγω της ανάκαμψης του ανοσοποιητικού, οι βακτηριακές λοιμώξεις είναι σπανιότερες, ενώ αυξάνονται σε συχνότητα οι ιογενείς και μυκητιακές. Μετά την 100στή μέρα, ο ασθενής εισέρχεται στην όψιμη περίοδο. Ευκαιριακές λοιμώξεις την περίοδο αυτή περιλαμβάνουν μύκητες, Nocardia, ιούς, μυκοβακτηρίδια, Pneumocystis jirovecii (πρώην P. carinii) και σπανιότερα βακτήρια. Η βακτηριακή πνευμονία συμβαίνει κυρίως κατά την πρώιμη περίοδο, λόγω της βαριάς ουδετεροπενίας και εμφανίζει άτυπη κλινική εικόνα. Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι πνευμονίες από Legionella και Nocardia. Φυματίωση επιπλέκει την μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων σπανιότερα και κυρίως σε περιοχές με μεγάλη επίπτωση. Εμφανίζεται συνήθως στην όψιμη περίοδο και αφορά σε αναζωπύρωση παλαιότερης νόσου. Η πνευμονία από κυτταρομεγαλοϊό είναι ιδιαίτερα σοβαρή και απαιτεί χημειοπροφύλαξη για την πρόληψή της. Πνευμονίες από άλλους ερπητοϊούς ή αναπνευστικούς ιούς της κοινότητας είναι σπανιότερες, αλλά δυνητικά πολύ επικίνδυνες. Η ασπεργίλλωση αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου σε ασθενείς με αλλογενή μεταμόσχευση, απαιτεί προφυλακτική αγωγή λόγω δυσκολίας στην διάγνωση και θεραπεία. Η πνευμονία από Pneumocystis jirovecii δεν αποτελεί σήμερα πρόβλημα λόγω της προφύλαξης με τριμεθοπρίμη-σουλφομεθοξαζόλη.
Λέξεις-κλειδιά: Μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων, Λοιμώξεις πνεύμονα
ΔΕΛΤΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, 54(2), 54-68, 2009 - Ανασκόπηση