Φαρμακογονιδιωματική και γονιδιακή θεραπεία στην καρδιακή ανεπάρκεια
Δ. Λύκουρας, Δ. Δουγένης
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια από τις σημαντικότερες νοσολογικές οντότητες σήμερα και αποτελεί αιτία αυξημένης νοσηρότητας και θνησιμότητας στο δυτικό κόσμο. Δεν είναι μια ξεχωριστή νόσος, αλλά ουσιαστικά αποτελεί την κατάληξη συνυπαρχόντων παραγόντων, όπως αρτηριακής υπέρτασης, στεφανιαίας νόσου, μυοκαρδιοπαθειών. Στην καρδιακή ανεπάρκεια, η ποιότητα της ζωής επηρεάζεται περισσότερο από κάθε άλλη νόσο και το οικονομικό κόστος είναι υπέρογκο. Έτσι, η μελέτη της και οι προσπάθειες για την ανακούφιση των ασθενών είναι ιδιαίτερης σημασίας. Ο σημερινός ιατρός διαθέτει μια ποικιλία από φαρμακευτικούς παράγοντες που βοηθούν στην αντιμετώπιση, σε μεγάλο βαθμό, των συμπτωμάτων της καρδιακής ανεπάρκειας, αλλά απ' ό,τι φαίνεται από τους δείκτες θνητότητας, που είναι ακόμα υψηλοί, πρέπει να μελετηθούν και νέα πεδία στη θεραπευτική της νόσου. Σκοπός της φαρμακογονιδιωματικής είναι η εύρεση παραλλαγών στο γονιδίωμα του κάθε ασθενούς, ώστε να αναπτυχθούν νέα φάρμακα που θα ανταποκρίνονται απόλυτα στο γονιδιακό του προφίλ. Με τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και κατάλληλων αλγορίθμων (DGE, differential gene expression profiling, βάσεις εκφραζόμενων γονιδίων κ.λπ.) γίνεται δυνατή η ανακάλυψη νέων γονιδιακών στόχων για μελλοντικές θεραπείες. Η γονιδιακή θεραπεία αφορά στην εισαγωγή ενός φυσιολογικού αλληλόμορφου γονιδίου, γιατί το κύτταρο είτε δεν εκφράζει το γονίδιο είτε το εκφράζει μειωμένο. Τα στάδια προετοιμασίας που απαιτούνται είναι: απομόνωση γονιδίου-στόχου, ανάπτυξη κατάλληλου οχήματος (vector), προσδιορισμός κυττάρου-στόχου, μέθοδος μεταφοράς, εύρεση άλλων θεραπευτικών στόχων. Οι μελετώμενοι στόχοι για γονιδιακή θεραπεία είναι οι παράγοντες VEGF (αγγειακός ενδοθηλιακός αυξητικός παράγοντας), FGF (παράγοντας αύξησης ινοβλαστών), SOD (δισμουτάση του υπεροξειδίου), ΗΟ-1 (οξυγενάση της αίμης), αντιαποπτωτικό γονίδιο Bcl-2. Ακόμα, μελετάται η παρεμπόδιση της δράσης των bARK-κινασών, που θα συμβάλει στη μείωση της αδρενεργικής απευαισθητοποίησης η οποία παρατηρείται στο ισχαιμικό μυοκάρδιο. Οι ελπίδες για το μέλλον εναποτίθενται στη δύναμη της παρεμβολής RNA (RNA-interference), η οποία μπορεί να επιτρέψει υπερεκλεκτικά την αποικοδόμηση επιβλαβών για το κύτταρο πρωτεϊνών, ώστε να υποβοηθηθεί το μυοκάρδιο που δυσλειτουργεί στην αντιμετώπιση του απαιτούμενου μυοκαρδιακού φορτίου.
Λέξεις-κλειδιά: Γονιδιακή Θεραπεία, Καρδιακή ανεπάρκεια, Φαρμακογονιδιωματική
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 26(4), 439-453, 2009 - Ανασκόπηση