Aπόψεις περί των ψυχικών νόσων σε περιοχή της Ελλάδας: Η επίπτωση κοινωνικών και δημογραφικών παραγόντων
Ο.Δ. Μουζάς, Ν.Β. Αγγελόπουλος, Α. Λιάκος
Το άρθρο αυτό διαπραγματεύεται τη διερεύνηση των δημογραφικών και κοινωνικών παραγόντων που επιδρούν στη διαμόρφωση στάσεων και αντιλήψεων του γενικού πληθυσμού και αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης επιδημιολογικής έρευνας που έγινε στο νομό Ιωαννίνων. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 1975 κάτοικοι, ηλικίας 18 έως 65 ετών (μέσος όρος 44,6 έτη με τυπική απόκλιση 14,7), των αστικών και αγροτικών περιοχών του νομού Ιωαννίνων. Η μέθοδος επιλογής του δείγματος ήταν η επιτόπια διατμηματική έρευνα των δυο σταδίων (επιλογή οικοδομικού τετραγώνου –επιλογή νοικοκυριού). Το τελικό δείγμα αποτελείτο από 616 (31,3%) κατοίκους της πόλης των Ιωαννίνων και 1359 (68,7%) κατοίκους των κοινοτήτων. Οι 692 ήταν άνδρες και οι 1283 ήταν γυναίκες. H ελληνική εκδοχή του ερωτηματολογίου για τη Γνώμη για την Ψυχική Ασθένεια (Opinions about Mental Illness Questionnaire, OMIQ) χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο συλλογής των δεδομένων. Το ερωτηματολόγιο OMIQ αναδεικνύει πέντε παράγοντες σχετικούς με τις αντιλήψεις και τη στάση απέναντι στη ψυχική ασθένεια: την κοινωνική διάκριση, τον κοινωνικό περιορισμό, την κοινωνική φροντίδα, την κοινωνική ενσωμάτωση και την αιτιολογία ψυχικής νόσου. Ως στατιστική μέθοδος για την επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε η multiple logistic regression analysis. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι παράγοντες της κοινωνικής διάκρισης, του κοινωνικού περιορισμού και της αιτιολογίας επηρεάζονται αρνητικά από τη μεταβλητή της εκπαίδευσης και θετικά από τις μεταβλητές του τόπου διαμονής και της ηλικίας. Ο παράγοντας της κοινωνικής ενσωμάτωσης επηρεάζεται αρνητικά από τη μεταβλητή της εκπαίδευσης και θετικά από τις μεταβλητές του τόπου δια¬μονής και του αριθμού των μελών της οικογένειας, ενώ ο παράγοντας της κοινωνικής φροντίδας δεν επηρεάζεται από καμία κοινωνικό-δημογραφική μεταβλητή. Η μελέτη των αλληλεπιδράσεων πρώτης τάξης των μεταβλητών επέτρεψε την ανάδειξη των ομάδων του πληθυσμού αφενός με θετική και υποστηρικτή στάση απέναντι στους ψυχικά ασθενείς και αφετέρου εκείνες που έχουν αρνητική στάση απέναντί τους. Τα αποτελέσματα αυτά αναδεικνύουν καταρχήν την πολυπλοκότητα του φαινομένου της συσχέτισης των κοινωνικών και δημογραφικών χαρακτηριστικών με τα ζητήματα των αντιλήψεων και των στάσεων απέναντι στην ψυχική ασθένεια. Επιπλέον επιτρέπουν τον προσδιορισμό των ομάδων του πληθυσμού που είναι σημαντικές για την οργάνωση προγραμμάτων παρέμβασης και οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Λέξεις-κλειδιά: Κοινότητα, ψυχική υγεία, Αντιλήψεις, ψυχική νόσος, ΟMIQ
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 19(4), 337-349, 2008 - Ερευνητική εργασία