Διατροφή και άνοια. Επιδημιολογική προσέγγιση
Π. Σταθόπουλος, Α. Κυρώζης, Θ. Ψαλτοπούλου
Τα περιστατικά άνοιας, καθώς και της νόσου Alzheimer (ΝΑ), που είναι η συχνότερη αιτία της, παρουσιάζουν αύξηση, η οποία συνδέεται με τη γήρανση του πληθυσμού, με αποτέλεσμα τα ανοϊκά νοσήματα να συνιστούν μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας. Αυξανόμενο είναι και το επιστημονικό ενδιαφέρον γύρω από τον πιθανό ρόλο της διατροφής ως τροποποιήσιμου παράγοντα κινδύνου για γνωσιακή έκπτωση, άνοια και ΝΑ, δεδομένου ότι τα σημερινά θεραπευτικά και προληπτικά μέτρα είναι ανεπαρκή. Στόχος της παρούσας ανασκόπησης είναι η παρουσίαση των σημαντικότερων επιδημιολογικών μελετών αναφορικά με τις συσχετίσεις μεταξύ διατροφικών παραγόντων και άνοιας και η παράθεση των επικρατέστερων βιολογικών υποθέσεων που έχουν αναπτυχθεί για να επεξηγήσουν θεωρητικά τις ευρεθείσες σχέσεις. Τα αποτελέσματα των διαφόρων αναλύσεων είναι κάποιες φορές αντικρουόμενα, αλλά ορισμένες επιδημιολογικές σχέσεις εμφανίζονται συχνά. Όσον αφορά σε διατροφικά είδη και σχήματα, μεγαλύτερη κατανάλωση ψαριών, φρούτων και λαχανικών και μέτρια κατανάλωση κρασιού αλλά και μεγαλύτερη προσήλωση σε διατροφικά σχήματα, όπως η μεσογειακή δίαιτα, ενδεχομένως σχετίζονται με μικρότερο κίνδυνο για άνοια και ΝΑ. Αντίστοιχα, όσον αφορά σε διατροφικά συστατικά, μεγαλύτερη κατανάλωση αντιοξειδωτικών, όπως βιταμίνης Ε, βιταμινών του συμπλέγματος Β, όπως φυλλικού οξέος, μονοακόρεστων και ω-3 πολυακόρεστων λιπαρών οξέων, μέτρια κατανάλωση αλκοόλης και μικρή κατανάλωση ολικών, κορεσμένων και trans λιπιδίων, πιθανόν σχετίζονται με μικρότερο κίνδυνο για άνοια και ΝΑ. Παρά τις συσχετίσεις που έχουν επισημανθεί σε επιδημιολογικές μελέτες παρατήρησης, οι υπάρχουσες δοκιμές παρέμβασης σε επίπεδο πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης, όπως στην περίπτωση της βιταμίνης Ε και των βιταμινών του συμπλέγματος Β, δεν έχουν επιβεβαιώσει το ρόλο κάποιων διατροφικών παραγόντων. Συμπερασματικά, δεν μπορούν να δοθούν διατροφικές συστάσεις με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Νέες προοπτικές μελέτες με μεγάλο χρόνο παρακολούθησης και επαρκή έλεγχο πιθανών συγχυτικών παραγόντων, δοκιμές παρέμβασης και μετα-αναλύσεις απαιτούνται για την τεκμηρίωση των παραπάνω ή και νέων επιδημιολογικών σχέσεων. Μια τέτοια τεκμηρίωση μπορεί να οδηγήσει στη μερική πρόληψη της άνοιας και της ΝΑ.
Λέξεις-κλειδιά: Άνοια, Γνωσιακές λειτουργίες, Διατροφή, νόσος Alzheimer
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 26(2), 160-178, 2009 - Ανασκόπηση