Εφαρμογή τεχνικής ανίχνευσης νουκλεϊνικών οξέων για ασφαλέστερη μετάγγιση αίματος και παραγώγων: Εμπειρία του Κέντρου Μοριακού Ελέγχου Βορειοδυτικής Ελλάδας
Ε. Ζερβού, Ο. Βαλάρη, Λ. Ντόβα, Μ. Βίνη, Ε. Παππά, Μ. Τζιλιάνος, Λ. Φωτίου, Α. Γιαννουλάκος, Α. Τζόλου, Ε. Ξάνθη
Σκοπός: Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και εργαστηριακών μεθόδων στον έλεγχο και στην επεξεργασία του αίματος, όπως η εφαρμογή μοριακών μεθόδων ανίχνευσης ιών, καθιστούν σήμερα τη μετάγγιση αίματος ασφαλέστερη όσο ποτέ. Μέχρι το 2006, ο υποχρεωτικός έλεγχος του αίματος αφορούσε στην ανίχνευση των HbsAg, αντι-HIV-1-2, αντι-HTLVI-II και αντισωμάτων για σύφιλη. Το 2006, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε τη σταδιακή εφαρμογή του μοριακού ελέγχου του αίματος με μοριακές μεθόδους (nucleic acid testing, NAT) για τους ιούς HBV, HCV και HIV σε μονήρη δείγματα πανελλαδικά. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του Κέντρου Μοριακού Ελέγχου (ΚΜΕ) της βορειοδυτικής Ελλάδας από την εφαρμογή του μοριακού ελέγχου του αίματος με NAT και η σύγκριση με τα αντίστοιχα του ορολογικού ελέγχου. Υλικό-Μέθοδος: Στο ΚΜΕ και σε διάστημα 25 μηνών από τη σταδιακή έναρξη εφαρμογής του μοριακού ελέγχου ελέγχθηκαν με ΝΑΤ συνολικά 31.102 δείγματα, τα οποία προέρχονταν κυρίως από αιμοδότες αλλά και από δότες αιμοπεταλίων και υποψήφιους δότες οργάνων. Ο νουκλεϊνικός προσδιορισμός των ιών πραγματοποιείται με τη μέθοδο TMA (transcription mediated amplification), η οποία επιτρέπει τον προσδιορισμό RNA μεταγράφων των ιών (Procleix Ultrio HIV1/HCV/HBV) (Chiron, Emersville, CA, USA). Ο ανοσοενζυμικός έλεγχος (ΕΙΑ) του HBsAg και των HBV-δεικτών αντι-HBc ολικό, IgM αντι-HBc, αντι-ΗΒs, ΗΒeAg καθώς επίσης αντι-HBe γίνεται στους αναλυτές Axsym Plus και Architect i2000SR (Abbott Laboratories, Abbott Park, Illinois, USA). Ο προσδιορισμός των αντι-HCV αντισωμάτων πραγματοποιείται με αντιδραστήρια τρίτης γενεάς των εταιρειών Ortho (Ortho Clinical Diagnostics, Johnson & Johnson Company Raritan, New Jersey, USA) ή Abbott, ενώ για τον προσδιορισμό των αντι-HIV αντισωμάτων και του αντιγόνου p24 χρησιμοποιούνται αντιδραστήρια της εταιρείας Abbott. Για τον προσδιορισμό των HTLV-I/II αντισωμάτων χρησιμοποιείται η εταιρεία Ortho, ενώ για την ανίχνευση της σύφιλης πραγματοποιείται είτε RPR είτε ELISA. Tα θετικά αποτελέσματα με ΕΙΑ για την HCV-λοίμωξη επιβεβαιώνονται με ανοσοαποτύπωση κατά Western (INNO-LIA HCVAbIII, Innolia Ιnnogenetics Ghent, Belgium) ή RIBA τρίτης γενεάς (HCV version 3.0 RIBA Ortho Diagnostics, Raritan, NJ), καθώς επίσης τα θετικά αποτελέσματα με ΕΙΑ για αντι-HIV και HTLV-I/II επιβεβαιώνονται με ανοσοαποτύπωση κατά Western (INNO-LIA HIVI/II, INNO-LIA HTLV Ab I/II Innolia Ιnnogenetics Ghent, Belgium). Αποτελέσματα: Συνολικά, στις 31.102 αιμοληψίες που ελέγχθηκαν, οι 74 ήταν ΝΑΤ επαναλαμβανόμενα θετικές, ενώ θετικά αποτελέσματα ανοσοενζυμικών δοκιμασιών για HBsAg, αντι-HCV και αντι-HIV βρέθηκαν συνολικά σε 135 αιμοληψίες. Σε 59/63 HBsAg (+) αιμοληψίες η NAT ήταν επίσης θετική, ενώ σε 4/63 ήταν αρνητική. Οι 12/13 αντι-HCV (+) επιβεβαιωμένες με RIBA ήταν NAT (+), ενώ οι 6 αντι-HCV αδιευκρίνιστες με RIBA και οι 20 RIBA αρνητικές ήταν επίσης NAT (-). Εξίσου, οι 34 αντι-HIV-1/2 +p24 EIA (+) με WB (-) ήταν NAT (-). Σε 9 περιπτώσεις η ΝΑΤ ήταν θετική (8 HBV και 1 HIV), ενώ ο ορολογικός ήταν αρνητικός. Συμπεράσματα: Η συνεισφορά του μοριακού ελέγχου όσον αφορά στην αύξηση της ασφάλειας του μεταγγιζόμενου αίματος αναδεικνύεται από αυτές τις 9 περιπτώσεις, καθώς αποκαλύφθηκαν 2 περιπτώσεις οξείας λοίμωξης (1 HBV και 1 HIV) στο παράθυρο και 7 περιπτώσεις λανθάνουσας HBV-λοίμωξης.
Λέξεις-κλειδιά: ΑΝΤΙ-HCV, ΑΝΤΙ-HIV, HBSAG, Ορολογικός έλεγχος, Αντι-HBV, Δοκιμασία διάκρισης, Μοριακός έλεγχος αιμοληψιών, ΝΑΤ
ΔΕΛΤΙΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ, 53(5), 268-280, 2008 - Ερευνητική εργασία