Οι υποθέσεις του «συνεχούς» και του «φάσματος» των καταθλιπτικών διαταραχών
Α. Παναγιωτακοπούλου, Μ.-Ε. Κονταξάκη
Στις μέρες μας, η αποδοχή των συγκεκριμένων κατηγοριών καταθλιπτικών διαταραχών ως ξεχωριστών οντοτήτων με σαφώς οριζόμενα διαγνωστικά κριτήρια έχει θεωρηθεί από πολλούς ερευνητές ως δυσλειτουργική και δύσκαμπτη. Ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός ασθενών που δεν πληρούν τα συγκεκριμένα κριτήρια αλλά που εμφανίζουν ήπια καταθλιπτική συμπτωματολογία και δυσλειτουργικότητα αναζητά βοήθεια στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας. Εύλογα, έχουν τεθεί ερωτήματα σχετικά με το αν οι σημερινές κατηγορίες καταθλιπτικών διαταραχών καλύπτουν πλήρως το φάσμα των διαταραχών αυτών στον γενικό πληθυσμό. Τα σημερινά ταξινομητικά-κατηγορικά συστήματα βασίζονται στην ανάπτυξη διαγνωστικών κατηγοριών σύμφωνα με τη θεώρηση ενός «ουδού» ο οποίος αντιπροσωπεύει το υποκειμενικό διαστασιακό φάσμα της κατάθλιψης. Ωστόσο, η λεγόμενη «ουδική» καταθλιπτική κατηγοριοποίηση είναι στις μέρες μας υπό αμφισβήτηση. Σύμφωνα με την υπόθεση του «συνεχούς» , οι καταθλιπτικές διαταραχές κλιμακώνονται από την φυσιολογικότητα έως την εξαιρετικά διαταραγμένη συμπτωματολογία (μείζων κατάθλιψη) και συμπεριφορά (αυτοκτονικότητα). Εξάλλου, το «φάσμα» των καταθλιπτικών διαταραχών αναφέρεται σε μια ποικιλία σημείων και συμπτωμάτων της διαταραχής που εκτείνεται από τα πυρηνικά της συμπτώματα μέχρι τα χαρακτηριστικά ταμπεραμέντου. Οι εκδηλώσεις αυτές μπορεί να είναι παρούσες κατά την διάρκεια ενός επεισοδίου, μεταξύ επεισοδίων, ή ακόμη επί απουσίας επεισοδίου καταθλιπτικής διαταραχής. Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι οι υποουδικές (υποσυνδρομικές) καταθλίψεις αποτελούν προδρομικές ή υπολειμματικές καταστάσεις μεταξύ των καταθλιπτικών επεισοδίων ή ακόμη προβαθμίδα σε ένα συνεχές των μειζόνων καταθλιπτικών διαταραχών. Τα οφέλη από την πιθανή υιοθέτηση της υπόθεσης του συνεχούς και του φάσματος των καταθλιπτικών διαταραχών σχετίζονται, κυρίως, με τις δυνατότητες σχεδιασμού προληπτικών παρεμβάσεων. Μια σειρά, ωστόσο, προβληματισμών υπάρχει σχετικά με την υιοθέτηση των παραπάνω υποθέσεων. Θέματα όπως, η μείωση της αξιοπιστίας και της ειδικότητας της διάγνωσης της κατάθλιψης, η ενδεχόμενη ανάγκη υιοθέτησης υποομάδων καταθλιπτικών διαταραχών στην βάση ειδικών συμπτωμάτων (π.χ. τυπική-άτυπη κατάθλιψη), η έλλειψη κατάλληλων εργαλείων αξιολόγησης των υποουδικών συμπτωμάτων κ.ά., αποτελούν γόνιμο έδαφος για προβληματισμούς και περαιτέρω διερεύνηση.
Λέξεις-κλειδιά: Κατάθλιψη, Συνεχές, Φάσμα, Υποουδικές, Υποσυνδρομικές.
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 18(3), 239-250, 2007 - Ανασκόπηση