Καρκίνος των ωοθηκών. Επιδημιολογία και πιθανοί παθογενετικοί μηχανισμοί
Α. Σκαλκίδου, Θ. Σπυριδόπουλος, Ε. Πετρίδου
Η επίπτωση του καρκίνου των ωοθηκών παρουσιάζει μεγάλη γεωγραφική διακύμανση σε παγκόσμιο επίπεδο. Τεκμηριωμένοι επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρκίνου των ωοθηκών είναι η ηλικία και το θετικό οικογενειακό ιστορικό, ενώ η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, ο αριθμός των τέκνων και η απολίνωση των ωαγωγών αποτελούν προστατευτικούς παράγοντες. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, υπάρχουν ενδείξεις για τη συμμετοχή περισσοτέρων του ενός μηχανισμών στην παθογένεση του καρκίνου των ωοθηκών. Όσον αφορά στην παθογένεια της νόσου έχουν υποστηριχθεί διάφορες θεωρίες, όπως αυτή «των αδιάκοπων ωορρηξιών», «των υποφυσιακών γοναδοτροφινών», «της κάθαρσης των ωοθηκών στη διάρκεια της κύησης», «της δράσης εξωγενών καρκινογόνων», «της φλεγμονής των ωοθηκών», «της προγεστερόνης-ανδρογόνων». Τα αποτελέσματα ερευνών αναφορικά με το ρόλο της λήψης αντισυλληπτικών δισκίων και του αριθμού των τέκνων συνάδουν με τη θεωρία των αδιάκοπων ωορρηξιών και τη θεωρία των υποφυσιακών γοναδοτροφινών, καθώς οι παράγοντες αυτοί επάγουν ανωοθυλακιορρηξία και σχετίζονται με μειωμένα επίπεδα γοναδοτροφινών. Αντίθετα, η αρνητική συσχέτιση του θηλασμού και η θετική συσχέτιση του ιστορικού θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών έρχονται σε αντίθεση με τη θεωρία της δράσης των γοναδοτροφινών. Μελέτες που έδειξαν ότι ο κίνδυνος για τον καρκίνο των ωοθηκών μειώνεται με την αύξηση του αριθμού των τέκνων ενισχύουν τη θεωρία της κάθαρσης των ωοθηκών στη διάρκεια της κύησης. Η παθογενετική θεωρία της δράσης εξωγενών καρκινογόνων στηρίζεται σε ευρήματα μελετών που δείχνουν ότι η απολίνωση των ωοθηκών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου, αν και ο υποκείμενος βιολογικός μηχανισμός παραμένει ασαφής. Παράλληλα, άλλες μελέτες παρέχουν ενδείξεις ότι στην παθογένεση του καρκίνου των ωοθηκών εμπλέκονται φλεγμονώδεις διαδικασίες (οξειδωτικό stress, κυτταροκίνες, προσταγλανδίνες) καθώς και η δράση των ανδρογόνων και της προγεστερόνης. Η περαιτέρω διεξαγωγή πολυκεντρικών επιδημιολογικών μελετών, που περιλαμβάνουν ασθενείς σε διάφορα στάδια και με επιμέρους ιστολογικούς τύπους της νόσου, κρίνεται αναγκαία ώστε να αποσαφηνιστεί ο ρόλος των δυνητικών παραγόντων κινδύνου στην αιτιοπαθογένεια της νόσου και να γίνει δυνατή η προαγωγή της πρόληψης παράλληλα με την πρόοδο της θεραπευτικής αντιμετώπισης της νόσου.
Λέξεις-κλειδιά: επιδημιολογία, Καρκίνος ωοθηκών, Παθογένεια
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 24(6), 534-541, 2007 - Ανασκόπηση