Σήψη και οξεία νεφρική ανεπάρκεια. Από την παθογένεια στη θεραπεία
Ε. Σπανού, Χ. Ιατρού
Η προσβολή του οργανισμού από ποικίλους λοιμογόνους παράγοντες ή τα τοξικά προϊόντα τους προκαλεί κινητοποίηση πλήθους αμυντικών διεργασιών (διέγερση κυτταρικής ανοσίας, παραγωγή προφλεγμονωδών και φλεγμονωδών μεσολαβητών, παραγωγή ελευθέρων ριζών οξυγόνου και μεταβολιτών του αραχιδονικού οξέος, διέγερση του καταρράκτη της πήξης και της οδού του συμπληρώματος, ενεργοποίηση του ενδοθηλίου και των πολυμορφοπυρήνων), που αποσκοπούν στον περιορισμό και την εξουδετέρωση των βλαπτικών αυτών παραγόντων. Η κινητοποίηση των αμυντικών μηχανισμών, σε ορισμένες περιπτώσεις, καθίσταται υπερβολική, ανεξέλεγκτη και βλαπτική για τον οργανισμό χαρακτηριζόμενη από μη ελεγχόμενη συστηματική φλεγμονώδη αντίδραση, κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται με τον όρο σήψη. Η κύρια αιμοδυναμική διαταραχή που χαρακτηρίζει τη σήψη είναι η περιφερική αγγειοδιαστολή, η οποία καταλήγει σε διαταραχή της μικροκυκλοφορίας και ανεπαρκή παροχή οξυγόνου στους ιστούς. Η μείωση του δραστικού όγκου αίματος λόγω της αγγειοδιαστολής οδηγεί σε διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος (ΣΝΣ) και του συστήματος ρενίνης-αγγειοτασίνης-αλδοστερόνης (ΡΑΣ) στο νεφρό, με αποτέλεσμα την ενδονεφρική αγγειοσύσπαση και ισχαιμία, ενώ ποικιλία άλλων παραγόντων, όπως τοξική δράση κυτταροκινών, μικροαγγειακές θρομβώσεις, ανοσολογικοί μηχανισμοί, αυξημένη παραγωγή ενδοθηλίνης, καταστολή της παραγωγής και δράσης της ενδοθηλιακής συνθετάσης του νιτρικού οξειδίου (e-NOS) και μειωμένη παραγωγή νιτρικού οξειδίου (ΝΟ), ευνοούν την εγκατάσταση οξείας νεφρικής ανεπάρκειας (ΟΝΑ) στη σήψη. Η ΟΝΑ, συνήθως υπό τη μορφή της οξείας σωληναριακής νέκρωσης αλλά και της οξείας μεταλοιμώδους σπειραματονεφρίτιδας, της οξείας διάμεσης νεφρίτιδας ή της οξείας φλοιώδους νέκρωσης, αποτελεί συχνή επιπλοκή της σήψης αναπτυσσόμενη στο 9-40% των περιπτώσεων. Η εμφάνισή της αυξάνει τη νοσηρότητα και τη θνητότητα των ασθενών με σήψη, ενώ η αντιμετώπισή της απαιτεί γνώση τόσο της αιτιοπαθογένειας όσο και του σύνθετου τρόπου αντιμετώπισής της, είτε συντηρητικά είτε με την εφαρμογή των μεθόδων εξωνεφρικής κάθαρσης. Σκοπός αυτής της ανασκόπησης είναι η παράθεση των νεότερων δεδομένων για την παθογένεια και τη θεραπευτική αντιμετώπιση τόσο της σήψης όσο και της εξ αυτής προερχόμενης ΟΝΑ, σε μια προσπάθεια μείωσης της συχνότητας της ΟΝΑ σε ασθενείς με σήψη αλλά και αποτελεσματικότερης θεραπευτικής παρέμβασης.
Λέξεις-κλειδιά: κυτταροκίνες, Οξεία νεφρική ανεπάρκεια, σήψη
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 24(4), 331-345, 2007 - Ανασκόπηση