Παγκόσμια Μελέτη για το Κάπνισμα στους Νέους - Βουλγαρία. Επίπτωση, γνώσεις και στάση απέναντι στο κάπνισμα
A. Manolova
Η Παγκόσμια Μελέτη για το Κάπνισμα στους Νέους (Global Youth Tobacco Survey, GYTS) διεξήχθη στη Βουλγαρία το 2002 ως μέρος ενός διεθνούς Προγράμματος του World Health Organization/Tobacco Free Initiative, των US Centers for Disease Control και άλλων οργανισμών. Η GYTS σχεδιάστηκε για να καταγράψει την κατανάλωση του καπνού μεταξύ των νέων σε διάφορες χώρες του κόσμου, χρησιμοποιώντας κοινή προτυπωμένη μεθοδολογία και πρωτόκολλα συλλογής δεδομένων, γεγονός που διευκόλυνε την αξιολόγηση, την παρακολούθηση και τη σύγκριση των δεδομένων μεταξύ των διαφόρων χωρών. ΣΚΟΠΟΣ της μελέτης ήταν η εκτίμηση των προτύπων ενεργητικού και παθητικού καπνίσματος μεταξύ των βουλγάρων εφήβων, καθώς και των γνώσεων, της στάσης και της αντίληψής τους σχετικά με τη χρήση του καπνού, μέσα στο πλαίσιο της μελέτης GYTS-Βουλγαρία. YΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Η μελέτη GYTS-Βουλγαρία ήταν μια συγχρονική μελέτη αυτοσυμπληρούμενου ερωτηματολογίου, σε σχολικό πληθυσμό που συμπεριέλαβε αντιπροσωπευτικό δείγμα του σχολικού πληθυσμού της χώρας 2.167 μαθητών (1.008 αγόρια και 1.136 κορίτσια) της 7ης, 8ης και 9ης τάξεως, ηλικίας 13-16 ετών. Χρησιμοποιήθηκε η βουλγαρική έκδοση του ερωτηματολογίου πολλαπλών επιλογών της GYTS, η οποία αποτελείτο από 56 βασικές και 4 συμπληρωματικές ερωτήσεις. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η ανάλυση των ερωτηματολογίων έδειξε ότι 69,1% των μαθητών είχαν καπνίσει τσιγάρο σε κάποια χρονική στιγμή, ενώ το 37,4% αυτών ήταν ενεργοί καπνιστές κατά τη στιγμή της μελέτης. Τα 2/3 από αυτούς εκδήλωναν την επιθυμία να διακόψουν το κάπνισμα και το 71% είχαν προσπαθήσει ανεπιτυχώς να σταματήσουν το κάπνισμα κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Το μεγαλύτερο μέρος του δείγματος των μαθητών είχε παθητική έκθεση στο κάπνισμα, στο σπίτι και στους δημόσιους χώρους. Η έκθεση αυτή αναφερόταν σημαντικά μεγαλύτερη μεταξύ των ενεργών καπνιστών, σε σύγκριση με αυτούς που δεν είχαν καπνίσει ποτέ (P<0,05). Παρότι οι μαθητές γνώριζαν τις βλαπτικές συνέπειες που έχει το κάπνισμα στην υγεία, υποδιπλάσιο ποσοστό των ενεργών καπνιστών, σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν καπνίσει ποτέ, είχαν αρνητική στάση απέναντι στο κάπνισμα των άλλων και πίστευαν ότι το κάπνισμα πρέπει να απαγορεύεται στους δημόσιους χώρους (P<0,05). Η αντίληψη της ελκυστικότητας του καπνίσματος και στα δύο φύλα ήταν σημαντικά μεγαλύτερη μεταξύ των ενεργών καπνιστών, σε σύγκριση με εκείνους που δεν είχαν καπνίσει ποτέ (P<0,05). Αντίθετα, στο 80,8-81,7% του πληθυσμού της μελέτης, το κάπνισμα δεν σχετιζόταν με κάποια αντίληψη δημοτικότητας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι η κατανάλωση καπνού, μεταξύ των νέων της Βουλγαρίας, είναι από τις μεγαλύτερες που παρατηρούνται στον κόσμο, γεγονός που την καθιστά σημαντικό στόχο της πολιτικής Δημόσιας Υγείας. Επίσης, φάνηκε ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη εφαρμογής προγραμμάτων πρόληψης ή καθυστέρησης της έναρξης του καπνίσματος, καθώς και προγραμμάτων υποστήριξης των μαθητών να διακόψουν το κάπνισμα. Οι στρατηγικές πρόληψης πρέπει να απευθύνονται, όχι μόνο στους ίδιους τους μαθητές, αλλά και στις οικογένειές τους, στα σχολεία και στο κοινωνικό περιβάλλον τους.
Λέξεις-κλειδιά: Έφηβοι, κάπνισμα, Γνώσεις για το κάπνισμα, Επίπτωση καπνίσματος, Στάση απέναντι στο κάπνισμα
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 23(5), 507-513, 2006 - Ερευνητική εργασία