Ιστικές μικροσυστοιχίες στην ανοσοϊστοχημική και μοριακή διερεύνηση του συστήματος DNA MMR στον καρκίνο του παχέος εντέρου
Ε. Τσιάμπας, Λ. Μαναίος, Α. Μελά, Α. Σταματελόπουλος, Α. Εμμανουηλίδου, Α. Καραμέρης
ΣΚΟΠΟΣ Η εφαρμογή των ιστικών μικροσυστοιχιών και της υπολογιστικής μορφομετρίας στη συνδυασμένη διερεύνηση της ανοσοϊστοχημικής έκφρασης των πρωτεϊνών MLH1, MSH2 και MSH6 του συστήματος επιδιόρθωσης σφαλμάτων του DNA (DNA mismatch repair system) και της αστάθειας των χρωμοσωμάτων 2, 3, 9, 16 και 17 σε σποραδικά αδενοκαρκινώματα του παχέος εντέρου. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Μελετήθηκε η ανοσοϊστοχημική έκφραση των μορίων MLH1, MSH2, MSH6 με σύστημα αυτόματης ανοσοϊστοχημείας τόσο σε βιοπτικό όσο και σε κυτταρολογικό (ενδοχειρουργικά αποτυπώματα) υλικό προερχόμενο από 60 αδενοκαρκινώματα παχέος εντέρου (4 υψηλής, 40 μέσης και 16 χαμηλής διαφοροποίησης). Εφαρμόστηκε, παράλληλα, η μοριακή τεχνική του χρωμογόνου in situ υβριδισμού με τη χρήση των ιχνηθετών των χρωμοσωμάτων 2, 3, 9, 16 και 17. Το σύνολο των περιπτώσεων συμπεριελήφθη σε έναν κύβο παραφίνης με την εφαρμογή της μεθόδου των ιστικών μικροσυστοιχιών (tissue microarrays). Η ποσοτική εκτίμηση της έκφρασης του MLH1 πραγματοποιήθηκε με σύστημα ανάλυσης εικόνας, με το οποίο υπολογίστηκε η ένταση της ανοσοϊστοχημικής χρώσης, όπως και η μέτρηση των σημάτων των κεντρομερών ανά πυρήνα, ενώ η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με την εφαρμογή του λογισμικού στατιστικής SPSS version 11.0-δοκιμασίες independent samples T και chi square. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Απώλεια της έκφρασης ή υποέκφραση των MLH1, MSH2 και MSH6 παρατηρήθηκε σε 8 περιστατικά (13%). Υπερίσχυσε η απώλεια της έκφρασης του MLH1 (7/8). Σε 1/8 περιστατικά παρουσιάστηκε συνδυασμένη υποέκφραση ή απώλεια έκφρασης και των 3 δεικτών, σε 4/8 όγκους δύο δεικτών, ενώ στα υπόλοιπα 3 παρατηρήθηκε μοναδιαία απώλεια έκφρασης δεικτών. Στατιστικά σημαντικές διαφορές (Ρ<0,01) παρατηρήθηκαν στη σύγκριση μεταξύ των ομάδων κανονικής έκφρασης (52 όγκοι) και υποέκφρασης (8 όγκοι) με βάση την έκφραση του MLH1 και την αστάθεια ή τη σταθερότητα των χρωμοσωμάτων 2, 9 και 17. Ανευπλοειδία (2,5 [οριακή]-5 σήματα/ανά πυρήνα) παρατηρήθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό στην πρώτη ομάδα, εύρημα το οποίο συσχετίζεται με χειρότερη πρόγνωση, ειδικά όσον αφορά στην αστάθεια του χρωμοσώματος 17. Τέλος, παρατηρήθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά (Ρ<0,01) στην εντόπιση των όγκων, καθώς 6/8 εξορμώνταν από το δεξιό κόλον. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η λειτουργική έκπτωση του συστήματος επιδιόρθωσης του DNA οδηγεί στο φαινόμενο της μικροδορυφορικής αστάθειας. Η ανοσοϊστοχημική απώλεια ή η υποέκφραση του γονιδίου MLH1 στην πλειοψηφία των όγκων αυτών υποδηλώνει τον κριτικό ρόλο του στην απενεργοποίηση του συστήματος. Οι όγκοι αυτοί, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μέση προς χαμηλή διαφοροποίηση, στην πλειονότητά τους εμφανίζονται χρωμοσωμιακά σταθεροί όσον αφορά στα εξεταζόμενα χρωμοσώματα, ενώ, με εξαίρεση το χρωμόσωμα 3, η ανευπλοειδία φαίνεται να πλήττει σε μεγαλύτερο βαθμό τους ανοσοϊστοχημικά σταθερούς όγκους.
Λέξεις-κλειδιά: Καρκίνος παχέος εντέρου, Ιστικές μικροσυστοιχίες, Μικροδορυφορική αστάθεια
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 23(5), 473-482, 2006 - Ερευνητική εργασία