Δημογραφικοί, εργασιακοί και διοικητικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επαγγελματική εξουθένωση γιατρών και νοσηλευτών
Α. Καρανιάδου, Φ. Αναγνωστόπουλος, Μ.Κ. Τελειώνη
Το έργο των επαγγελματιών υγείας, η φυσική δυσκολία που αυτό συνεπάγεται και οι εσωτερικές ατέλειες στο διοικητικό σύστημα του νοσοκομείου συχνά οδηγούν τους λειτουργούς του σε ψυχική εξάντληση, οξυθυμία, κυνισμό και αίσθημα δυσάρεστου συμβιβασμού με τις αρχικές τους προσδοκίες. Σκοπός: Ο βασικός σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διερεύνηση του επιπέδου της επαγγελματικής εξουθένωσης των νοσηλευτών και των γιατρών που εργάζονται στο 1ο Νοσοκομείο ΙΚΑ Μελισσίων, σε συσχετισμό με δημογραφικούς, εργασιακούς και διοικητικούς παράγοντες. Υλικό-Μέθοδος: Αρχικά, τυπώθηκαν 250 ερωτηματολόγια και μοιράστηκαν σε 100 νοσηλεύτριες και 150 γιατρούς. Τελικά, επιστράφηκαν τα 195. Η συνολική αποχή ανήλθε στο 22% (αποχή γιατρών: 32%, αποχή νοσηλευτριών: 7%). Το τελικό δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 195 άτομα, από τα οποία 102 γιατροί και 93 νοσηλευτές. Για τη συλλογή των δεδομένων της μελέτης χρησιμοποιήθηκε το γνωστό ερωτηματολόγιο καταγραφής της επαγγελματικής εξουθένωσης (των Maslach και Jackson), ενώ οι εργασιακοί και διοικητικοί παράγοντες εξετάστηκαν βάσει πειραματικών ερωτηματολογίων που συνέταξε η ερευνήτρια. Η στατιστική ανάλυση των δεδομένων έγινε με το στατιστικό πακέτο SPSS-11. Σε όλα τα ερωτηματολόγια πραγματοποιήθηκε παραγοντική ανάλυση και μια ευρεία δοκιμή συντελεστών εσωτερικής συνοχής-αξιοπιστίας (Cronbach’s alpha 0,60–0,88, KMO 0,76–0,92, R>5 και R square >0,5). Τελικά, πραγματοποιήθηκε η πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση. Αποτελέσματα: Η σύγκριση των παραγόντων της επαγγελματικής εξουθένωσης μεταξύ γιατρών και νοσηλευτών αποκάλυψε ότι οι νοσηλεύτριες παρουσιάζουν εντονότερα σημεία συναισθηματικής εξάντλησης και αποπροσωποποίησης. Αντίθετα, δεν υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στις θέσεις εργασίας και τα προσωπικά επιτεύγματα. Γιατροί και νοσηλευτές έχουν εξίσου την αίσθηση της προσωπικής επιτυχίας αλλά και του επαγγελματικού ενδιαφέροντος. Όλες οι συνιστώσες της επαγγελματικής εξουθένωσης συσχετίστηκαν με πέντε εργασιακούς και τρεις διοικητικούς παράγοντες. Οι νοσηλευτές/τριες βιώνουν σε εντονότερο βαθμό τις δυσάρεστες εργασιακές συνθήκες, ενώ η ενυπάρχουσα διοικητική κουλτούρα επηρεάζει αρνητικά την επαγγελματική τους επίτευξη. Συμπεράσματα: Κατά κύρια ομολογία, το νοσηλευτικό προσωπικό βιώνει μεγαλύτερη εργασιακή εξάντληση και δυσαρέσκεια και, επομένως, είναι επιρρεπέστερο στην ανάπτυξη συνδρόμου επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout).
Λέξεις-κλειδιά: Επαγγελματίες υγείας, Επαγγελματική, εξουθένωση (burnout), Δημογραφικοί παράγοντες, Εργασιακό κλίμα, Διοικητική κουλτούρα
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ, 45(3), 391-403, 2006 - Ερευνητική εργασία