Συγκριτική κλινική μελέτη της ύπαρξης συγκλεισιακής δυσαρμονίας σε άτομα με ελλείψεις φυσικών δοντιών
Α. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΣ
Η συγκλεισιακή δυσαρμονία των οδοντικών φραγμών, η οποία ενοχοποιείται ως αιτιολογικός παράγοντας εμφάνισης κρανιογναθικών διαταραχών, αποτελεί καθημερινή πραγματικότητα, η οποία ανευρίσκεται τόσο στους φυσικούς φραγμούς, όσο και σε άτομα που φέρουν ακίνητες προσθετικές αποκαταστάσεις. Η συγκλεισιακή δυσαρμονία προέρχεται κυρίως από τις απώλειες των φυσικών δοντιών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την εγκατάσταση βασικών παραμέτρων της, όπως είναι το γλίστρημα στην κεντρική και οι διάφορες παρεμβολές - παρεμποδίσεις στην ανεμπόδιστη εκτέλεση των λειτουργικών κινήσεων της κάτω γνάθου. Επειδή ωστόσο η κλινική παρατήρηση αποκαλύπτει ότι οι παράμετροι αυτοί εμφανίζονται πολύ συχνά και στις καθημερινά κατασκευαζόμενες προσθετικές εργασίες, θεωρήθηκε σκόπιμη μία διερευνητική προσέγγιση σχετικά με το πόσο συχνή είναι η εμφάνιση των παραμέτρων αυτών τόσο σε άτομα με απώλειες φυσικών δοντιών όσο και σε άτομα με αντίστοιχες προσθετικές αποκαταστάσεις. Το υλικό της μελέτης απετέλεσαν 95 άτομα (48 άνδρες, 47 γυναίκες) με 103 νωδότητες που προέκυψαν από απώλειες φυσικών δοντιών (υποχρεωτικά ενός οπίσθιου) και οι οποίες παρέμειναν χωρίς αποκατάσταση πέραν του ενός χρόνου. Τα άτομα αυτά απετέλεσαν την ομάδα μελέτης Α (ελλείψεις). Επίσης, επελέγησαν 97 άτομα (42 άνδρες, 55 γυναίκες) με 103 προσθετικές αποκαταστάσεις προσθιοπίσθιας νωδότητας (υποχρεωτικά ενός οπίσθιου). Τα άτομα αυτά απετέλεσαν την ομάδα μελέτης Β (αποκαταστάσεις). Στους ασθενείς και των δύο ομάδων και σύμφωνα με το πρωτόκολλο της Κλινικής του μεταπτυχιακού προγράμματος της Ακίνητης Προσθετικής και Προσθετικής Εμφυτευματολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, προσδιορίστηκαν οι παράμετροι «παρεμβολές στην κεντρική θέση», «γλίστρημα στην κεντρική», «παρεμβολές στην προολίσθηση και στις πλαγιολισθήσεις» (εργαζόμενη και μη εργαζόμενη πλευρά). Μετά τη συλλογή και καταγραφή των δεδομένων ακολούθησε η στατιστική επεξεργασία. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία ανεξαρτησίας x2 (τύπος με διόρθωση Yates) με στάθμη σημαντικότητας α = 0,05 και απορριπτική περιοχή R = x2 > x2 0,05 : 1 = 3,84 ς. Τα αποτελέσματα της στατιστικής επεξεργασίας εμφανίζονται συνοπτικά ως εξής: Στους ασθενείς της ομάδας Β (προσθετικές αποκαταστάσεις) εμφανίστηκε σημαντικά (στατιστικά) μεγαλύτερος αριθμός παρεμβολών στην κεντρική θέση, την εργαζόμενη και τη μη εργαζόμενη πλευρά. Επίσης, βρέθηκε και στατιστικά σημαντική διαφορά μεταξύ των τιμών γλιστρήματος μπροστά, στις δύο ομάδες, η τιμή δε που μετρήθηκε (1,65 χιλ.) στους ασθενείς με αποκαταστάσεις (ομάδα Β), αποτελεί μία τιμή πολύ έξω από τα όρια της «μακράς κεντρικής σύγκλεισης» (0,2-0,8 χιλ.), γεγονός που δείχνει έναν ιατρογενή εξαναγκασμό για ανάπτυξη μίας σύγκλεισης συνήθειας. Τέλος, στην ομάδα ασθενών Β (αποκαταστάσεις), στον τύπο σύγκλεισης ομαδικών επαφών εμφανίζεται σημαντικά μεγαλύτερος αριθμός παρεμβολών στην εργαζόμενη αλλά και στη μη εργαζόμενη πλευρά, σε σύγκριση με αυτόν που εμφανίζεται στον τύπο διαχωρίζουσας σύγκλεισης. Από την παρούσα έρευνα επιβεβαιώθηκε, δυστυχώς, αυτό που ως παρατήρηση σημειώνεται καθημερινά εξετάζοντας τις υπάρχουσες ακίνητες προσθετικές αποκαταστάσεις. Ότι δηλαδή ο παράγων «συγκλεισιακές σχέσεις» αποτελεί ακόμη την «αχίλλειο πτέρνα» των αποκαταστάσεων και ότι πολύ συχνά οι οδοντίατροι προβαίνουν στον έλεγχο των συγκλεισιακών σχέσεων της προσθετικής αποκατάστασης που κατασκευάζουν μόνο στη θέση «κεντρική», αγνοώντας την αναζήτηση πιθανών παρεμβολών στις υπόλοιπες λειτουργικές θέσεις της κάτω γνάθου. Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι συνήθως μία «ιατρογενής» εγκατάσταση της συγκλεισιακής δυσαρμονίας στις προσθετικές αποκαταστάσεις, η οποία αποτελεί έναν πολύ πιθανό εν δυνάμει παράγοντα δυσλειτουργίας.
Λέξεις-κλειδιά: Συγκλεισιακή δυσαρμονία, Οδοντικές παρεμβολές, Γλίστρημα στην κεντρική, Τύπος σύγκλεισης
ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ, 63(4), 170-179, 2006 - Ερευνητική εργασία