Η ρικίνη ως βιοτρομοκρατικό όπλο. Κλινικά χαρακτηριστικά της δηλητηρίασης από ρικίνη και αντιμετώπιση στο νοσοκομείο
Ι. Μπαραμπούτης, Α. Σκουτέλης
Η ρικίνη είναι μια ισχυρή τοξίνη που εμπεριέχεται στους σπόρους του φυτού ρετσινολαδιά, το οποίο μπορεί να ανευρεθεί σε όλα τα μέρη του κόσμου. Διεθνείς οργανισμοί έχουν κατατάξει τη ρικίνη στη δεύτερη κατηγορία των βιολογικών παραγόντων τρομοκρατίας, με βάση τη δυνατότητα πρόκλησης νοσηρότητας και θνητότητας. Μπορεί να παραχθεί εύκολα και με χαμηλό κόστος, είναι σταθερή σε μορφή αερολύματος και δεν υπάρχει διαθέσιμη ειδική θεραπεία ή εμβόλιο. Έχει χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα στο παρελθόν σε τρομοκρατικές επιθέσεις μικρής κλίμακας. Η τοξίνη αναστέλλει την πρωτεϊνοσύνθεση και οδηγεί σε κυτταρικό θάνατο. Η έκθεση στην τοξίνη μπορεί να συμβεί μέσω του δέρματος και των βλεννογόνων, του αναπνευστικού, του πεπτικού ή και παρεντερικά. Η έκθεση μέσω του αναπνευστικού μπορεί να οδηγήσει, μέσα σε μερικές ώρες, σε σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας, ενώ η έκθεση μέσω του πεπτικού σε σοβαρή αιμορραγική γαστρεντερίτιδα. Η παρεντερική έκθεση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε συστηματική τοξικότητα και πολυοργανική ανεπάρκεια. Εκτός από το δέρμα και τους βλεννογόνους, η απορρόφηση από τις άλλες οδούς μπορεί να προκαλέσει, όχι σπάνια, το θάνατο, συνήθως μέσα στις πρώτες 36-72 ώρες από την έκθεση. Η διάγνωση ενδέχεται να είναι πολύ δύσκολη σε περίπτωση μεμονωμένης επίθεσης, ενώ σε ταυτόχρονη προσβολή περισσοτέρων του ενός ατόμων, μέσω εισπνοής ή κατάποσης, η εμφάνιση πολλών ατόμων με παρόμοια συμπτωματολογία μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να εγείρει την υποψία ηθελημένης απελευθέρωσης ρικίνης. Συνιστάται απομίανση του θύματος ή των θυμάτων με σαπούνι και νερό και στη συνέχεια με διάλυμα χλωρίνης. Ο κίνδυνος δευτερογενούς μετάδοσης είναι μηδαμινός. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία, ενώ γίνονται προσπάθειες ανάπτυξης εμβολίου. Η θεραπεία είναι υποστηρικτική και σε σοβαρή κλινική εικόνα απαιτείται νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας και, πιθανόν, μηχανική υποστήριξη της αναπνοής. Η μόνη δυνατή πρόληψη είναι η αποφυγή έκθεσης στο δηλητήριο.
Λέξεις-κλειδιά: Βιοτρομοκρατία, Απομίανση, Ρικίνη, Τοξίνη, Χημικός παράγοντας
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 23(3), 233-239, 2006 - Ανασκόπηση