Η επιδημιολογία της πνευμονικής φυματίωσης σε ασθενείς δύο νοσοκομείων της Αθήνας
Δ. Χούχουλα, Ν. Σκαρμούτσου, E. Φαβίου, Ε. Φακίρη, Σ. Νικολάου, Χ. Βλέτσας, Β. Ταμβάκης, Ε. Παπαφράγκας, Σ. Καναβάκη, Γ. Βουρλή, Π.Θ. Τάσιος, Ν. Λεγάκης, Λ. Ζέρβα
ΣΚΟΠΟΣ Παρά τη μεγάλη σημασία και τη σχετικά πρόσφατη ανάδυση της νόσου παγκόσμια, η επιδημιολογία της πνευμονικής φυματίωσης στους ενήλικες παραμένει άγνωστη στην Ελλάδα. Σκοπός της εργασίας ήταν η μελέτη μεγάλου αριθμού ασθενών που διαγνώστηκαν με φυματίωση στα δύο μεγαλύτερα πνευμονολογικά νοσοκομεία της Αθήνας και ο έλεγχος των αντίστοιχων στελεχών. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Καταγράφηκαν δημογραφικά, κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα 250 διαδοχικών ασθενών, που νοσηλεύτηκαν με φυματίωση στα νοσοκομεία «Σωτηρία» και «Σισμανόγλειο» και εξετάστηκαν τα αντίστοιχα στελέχη Mycobacterium tuberculosis ως προς την αντοχή τους σε 5 αντιφυματικά φάρμακα. Σε όλα τα στελέχη που απομονώθηκαν στο «Σωτηρία» και σε επιλεγμένα στελέχη του «Σισμανόγλειου» διενεργήθηκε γονοτυπική ανάλυση με τη μέθοδο mycobacterial interspersed repeat unit (MIRU). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι περισσότεροι ασθενείς ήταν άνδρες (75,6%), κατοικούσαν στην Αττική (76%), εμφάνιζαν πνευμονική φυματίωση (90,8%) και είχαν θετική Mantoux (86,1%) και άμεση οξεάντοχη χρώση (73,2%), ενώ 46,8% εμφάνιζαν χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Οι αλλοδαποί αντιπροσώπευαν υψηλό ποσοστό των ασθενών (31,2%). Καταγράφηκαν γνωστοί παράγοντες κινδύνου (χρονία νόσος 27,6%, ανοσοκαταστολή 9,6%, κατάχρηση ουσιών 11,2%, ιδρυματοποίηση 7,6%), ενώ 11,2% των ασθενών ανέφεραν φυματίωση στο παρελθόν (οι μισοί δεν ολοκλήρωσαν την ενδεικνυόμενη θεραπεία). Οι αλλοδαποί παρουσίαζαν συχνότερα χαμηλό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο (66,7% και 37,8%, αντίστοιχα, P<0,001) και κατοικούσαν συχνότερα στην Αττική (89,7% και 69,8%, αντίστοιχα, P=0,001). Αντίθετα, οι Έλληνες ανέφεραν συχνότερα χρονία νόσο (36% και 9%, αντίστοιχα, P<0,001) και ανοσοκαταστολή (11,1% και 6,4%, αντίστοιχα, P=0,025), είχαν μεγαλύτερο μέσο όρο ηλικίας (56,8±18,3 και 34,0±10,3 έτη, αντίστοιχα, P<0,001) και παρουσίαζαν δικόρυφη κατανομή ηλικίας, χαρακτηριστική της συνεχιζόμενης μετάδοσης της φυματίωσης στην κοινωνία. Τα υψηλότερα ποσοστά αντοχής αφορούσαν στην ισονιαζίδη (14,4%) και τη στρεπτομυκίνη (23,6%). Πολυανθεκτική φυματίωση ανιχνεύτηκε στο 3,5% των Ελλήνων και στο 15% των ασθενών που προέρχονταν από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (P=0,012) και συσχετίστηκε με προηγούμενο ιστορικό φυματίωσης (P<0,001). Σε σύνολο 147 στελεχών του Νοσοκομείου «Σωτηρία» ταυτοποιήθηκαν 145 διακριτοί γονότυποι, από τους οποίους δύο αποτελούσαν ομάδες (δύο στελέχη η καθεμιά). Η γονοτυποποίηση όλων των στελεχών που απομονώθηκαν από ιδρυματοποιημένους ασθενείς είχε ως αποτελέσμα την αναγνώριση επιδημικής έξαρσης ενός κλώνου M. tuberculosis, η οποία αφορούσε σε 7 ασθενείς που προέρχονταν από 3 ψυχιατρικές κλινικές της Αθήνας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Για πρώτη φορά προσδιορίζεται η επιδημιολογία της πνευμονικής φυματίωσης σε ενήλικες ασθενείς και τεκμηριώνεται επιδημική έξαρση φυματίωσης στην Ελλάδα.
Λέξεις-κλειδιά: Αντοχή, επιδημιολογία, Φυματίωση, Αττική, Γονοτυποποίηση
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 23(1), 52-62, 2006 - Ερευνητική εργασία