Η ενδοσκοπική θεραπεία της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης. Ελπίδες και προβληματισμοί
Χ. Πηλιχός, Χ. Μπαρμπατζάς
Η γαστρο-οισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ) είναι συχνή, ιδιαίτερα στις χώρες της Δύσης. Οι επιπλοκές της, όπως στενώσεις και οισοφάγος Barrett, επηρεάζουν τόσο την ποιότητα της ζωής όσο και το προσδόκιμο επιβίωσης αυτών των ασθενών. Σήμερα, τον ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπεία της ΓΟΠΝ συνιστούν οι αναστολείς της αντλίας των πρωτονίων (ΡΡΙ), οι οποίοι είναι αποτελεσματικά φάρμακα με ελάχιστες επιπλοκές. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ΡΡΙ αποδεικνύονται ανεπαρκείς, ενώ οι περισσότερες επιπλοκές της νόσου είναι μη αναστρέψιμες, παρά τη μακροχρόνια χορήγηση υψηλών δόσεων ΡΡΙ. Η χειρουργική αντιμετώπιση της ΓΟΠΝ ενδείκνυται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη φαρμακευτική αγωγή και σε άτομα με επιπλεγμένη νόσο, αλλά δυστυχώς συνοδεύεται από υπολογίσιμη νοσηρότητα και υψηλό κόστος. Συνεπώς, η θεραπευτική ενδοσκόπηση θα μπορούσε να αποτελέσει μία ενδιάμεση λύση, μεταξύ φαρμακευτικής και χειρουργικής αντιμετώπισης, σε ορισμένους ασθενείς με ΓΟΠΝ. Οι διαθέσιμες ενδοσκοπικές μέθοδοι αποσκοπούν στην αντιμετώπιση είτε της παλινδρόμησης οξέος, η οποία αποτελεί την πρωτοπαθή διαταραχή της ΓΟΠΝ, είτε των επιπλοκών της. Οι αντιπαλινδρομικές ενδοσκοπικές τεχνικές περιλαμβάνουν την ενδοσκοπική βαλβιδοπλαστική, τη διαστοματική θολοπλαστική, τη χορήγηση ενέργειας υπό μορφή ραδιοσυχνότητας και την εμφύτευση βιοπολυμερών στην κάρδιο-οισοφαγική συμβολή. Όλες οι παραπάνω μέθοδοι έχουν αναζωπυρώσει την αισιοδοξία της ιατρικής κοινότητας, αν και οι περισσότερες σχετικές μελέτες είναι μη ελεγχόμενες και μία ενδεχόμενη δράση placebo δεν είναι δυνατό να αποκλεισθεί. Επιπλέον, η έλλειψη μανομετρικών και pHμετρικών ευρημάτων, τα οποία αποτελούν τα μόνα αντικειμενικά κριτήρια βελτίωσης αυτών των ασθενών οφείλει να ληφθεί υπόψιν. Οι στενώσεις του οισοφάγου αντιμετωπίζονται με κηρία-διαστολείς ή με αεροθαλάμους, οι οποίοι διέρχονται από το κανάλι εργασίας των ενδοσκοπίων. Αμφότερες οι μέθοδοι έχουν επαρκώς μελετηθεί. Είναι αποτελεσματικές, καλώς ανεκτές από τους ασθενείς και αποτελούν πλέον καθημερινή κλινική πρακτική. Για την αντιμετώπιση του οισοφάγου Barrett χωρίς δυσπλασία ή με χαμηλόβαθμη επιθηλιακή δυσπλασία, η καταστροφή του μεταπλαστικού βλεννογόνου μπορεί να επιτευχθεί με ηλεκτροπηξία, θερμοπηξία και θερμοπηξία με αέριο αργού. Σε ασθενείς με υψηλόβαθμη δυσπλασία ή επιπολής αδενοκαρκίνωμα, η φωτοδυναμική θεραπεία, η θεραπεία με laser και η ενδοσκοπική εκτομή του βλεννογόνου είναι πλέον κατάλληλες, διότι επιτυγχάνουν μεγαλύτερη καταστροφή των ιστών σε βάθος. Οι τεχνικές αυτές έχουν μελετηθεί εκτενέστερα, σε σχέση τις νεότερες αντιπαλινδρομικές ενδοσκοπικές επεμβάσεις. Η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά τους είναι τεκμηριωμένες και το βασικό τους μειονέκτημα αφορά στην εν τω βάθει παραμονή μεταπλαστικών εστιών, παρά την αποκατάσταση του φυσιολογικού οισοφαγικού επιθηλίου.
Λέξεις-κλειδιά: Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αδενοκαρκίνωμα, Ενδοσκοπική θεραπεία, Στενώσεις, Οισοφάγος Barrett
ΙΑΤΡΙΚΗ, 82(6), 420-431, 2002 - Ανασκόπηση