Η οξείδωση των LDL και ο ρόλος τους στην αθηροσκλήρυνση
Α.Δ. Τσελέπης
Η αθηροσκλήρυνση είναι μια χρόνια ανοσοφλεγμονώδης νόσος του έσω χιτώνα των αρτηριών, στην παθογένεια της οποίας σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η οξειδωμένη μορφή των χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (oxLDL). Η οξειδωτική τροποποίηση των LDL γίνεται κυρίως στο αρτηριακό τοίχωμα από δραστικές μορφές οξυγόνου που παράγονται από τα διεγερμένα κύτταρα του αρτηριακού τοιχώματος. Η οξείδωση των LDL προκαλεί μεταβολές τόσο στο πρωτεϊνικό όσο και στο λιπιδιακό περιεχόμενό τους, οδηγώντας στο σχηματισμό λιποπρωτεϊνικών σωματιδίων πλούσιων σε προφλεγμονώδη και κυτταροτοξικά μόρια, όπως είναι τα λιποϋπεροξείδια, τα οξειδωμένα φωσφολιπίδια, η λυσοφωσφατιδυλοχολίνη, τα οξειδωμένα παράγωγα της χοληστερόλης, καθώς και διάφορες αλδεΰδες, προϊόντα αποικοδόμησης των λιποϋπεροξειδίων. Τα δεδομένα μέχρι τώρα δείχνουν ότι οι oxLDL επηρεάζουν πολλές λειτουργίες των κυττάρων του αρτηριακού τοιχώματος, οδηγώντας σε αθηρογένεση. Έτσι, οι oxLDL ενεργοποιούν τα ενδοθηλιακά κύτταρα με αποτέλεσμα την αυξημένη προσκόλληση των μονοκυττάρων και των Τ-λεμφοκυττάρων σ' αυτά. Παράλληλα, το ενεργοποιημένο από τις oxLDL ενδοθήλιο παράγει χημειοτακτικές ουσίες που προκαλούν την είσοδο των παραπάνω κυττάρων στον υπενδοθηλιακό χώρο. Τα μονοκύτταρα μετατρέπονται σε μακροφάγα με την επίδραση αυξητικών παραγόντων, η παραγωγή των οποίων επηρεάζεται επίσης από τις oxLDL. Επιπρόσθετα, τα μακροφάγα προσλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες oxLDL μέσω του υποδοχέα περισυλλέκτη και μετατρέπονται σε αφρώδη κύτταρα, ενώ παράλληλα μέσω παραγωγής δραστικών μορφών οξυγόνου, συμβάλλουν στην οξείδωση των LDL που έχουν εισέλθει από το πλάσμα στον υπενδοθηλιακό χώρο. Τέλος, οι oxLDL επηρεάζουν τη λειτουργία των λείων μυϊκών κυττάρων, προκαλώντας τη μετανάστευσή τους στον έσω χιτώνα του αρτηριακού τοιχώματος. Παράλληλα, ενεργοποιούν τον πολλαπλασιασμό τους και προκαλούν φαινοτυπική διαφοροποίηση, με αποτέλεσμα την παραγωγή από αυτά μεγάλων ποσοτήτων εξωκυττάριας ουσίας. Συμπερασματικά, οι oxLDL διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αθηρογένεση, αφού ενεργοποιούν τα κύτταρα του αρτηριακού τοιχώματος και επηρεάζουν τις μεταξύ τους πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις (διακυτταρική επικοινωνία), οι οποίες οδηγούν στο σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας.
Λέξεις-κλειδιά: Αθηροσκλήρυνση, LDL, Μακροφάγα, Οξείδωση, Ενδοθήλιο, Λεία μυϊκά κύτταρα
ΙΑΤΡΙΚΗ, 81(2), 150-161, 2002 - Ανασκόπηση