Δεκαπέντε χρόνια αεροβιολογικές καταγραφές σπορίων μυκήτων με αλλεργιολογικό ενδιαφέρον στη Θεσσαλονίκη. Σχέσεις με μετεωρολογικές παραμέτρους και κλινικές παρατηρήσεις σε ασθματικούς
Δ. Γκιουλέκας, Α. Δάμιαλης, Χ. Μπαλαφούτης, Δ. Παπακώστα, Γ. Χατζηγεωργίου, Γ. Γκιουλέκας, Λ. Σιχλετίδης, Δ. Πατάκας
ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της μελέτης ήταν: (a) Η δημιουργία βάσης δεδομένων της κυκλοφορίας σπορίων μυκήτων με αλλεργιολογικό ενδιαφέρον στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. (β) Η αναζήτηση σχέσεων της κυκλοφορίας των σπορίων μυκήτων με μετεωρολογικές παραμέτρους. (γ) Ανίχνευση ευαισθησίας (αλλεργίας) σε σπορία μυκήτων σε ασθματικούς ασθενείς. ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟΔΟΣ Η μεθοδολογία περιλάμβανε: Τη 15ετή συνεχή αναγνώριση και ημερήσια καταγραφή 15 ειδών σπορίων μυκήτων με κλινικό ενδιαφέρον, με εβδομαδιαία ογκομετρική παγίδα Burkard. Την ημερήσια καταγραφή μετεωρολογικών παραμέτρων (θερμοκρασία, σχετική υγρασία, ύψος βροχής, ηλιοφάνεια και ένταση ανέμου). Οι καταγραφές γίνονταν συνεχώς για το διάστημα 01/02/1987–31/12/2001. Ακολούθησε συσχέτιση των διακυμάνσεων των σπορίων μυκήτων με τις διακυμάνσεις των μετεωρολογικών παραμέτρων. Στη μελέτη περιλήφθηκε και ανίχνευση ευαισθησίας για 5 είδη μυκήτων σε 1744 ασθματικούς που προσήλθαν στο εξωτερικό ιατρείο άσθματος της κλινικής μας στο διάστημα 1990–2001. Η διερεύνηση της ευαισθησίας περιλάμβανε ειδικό έντυπο ερωτηματολόγιο και 55 δερματικά τεστ στα οποία περιλαμβανόταν 5 είδη μυκήτων με ιδιαίτερο κλινικό ενδιαφέρον. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το μέγιστο ποσοστό (72,2%) των καταγραφέντων σπορίων μυκήτων ανήκει στο γένος Cladosporium spp. Ακολουθεί η Alternaria spp με 9,8%, το Ustilago spp με 8,1%, οι Ascospores με 2,7%, Drechslera/Helminthosporium spp με 1,4%, Leptosphaeria spp με 1,2%, Agrogybe spp με 1,5%, το Botrytis spp με 0,65%, Stemphylium spp με 0,64%, Pleospora spp με 0,58%, Nigrospora spp με 0,57%. Fusarium spp, Epiccocum spp, Torula spp και Phoma spp μικρότερο του 0,5%. Στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση κυκλοφορίας του ετήσιου μέσου όρου σπορίων μυκήτων βρέθηκε με τη θερμοκρασία και την ηλιοφάνεια. Μεγάλη κυκλοφορία σπορίων μυκήτων στην ατμόσφαιρα της πόλης μας παρατηρήθηκε κυρίως κατά τους θερινούς μήνες (Ιούνιος-Αύγουστος) και λιγότερο στους φθινοπωρινούς (Σεπτέμβριος-Νοέμβριος). Από τους 1311 ατοπικούς ασθενείς με άσθμα, 421 (32%), παρουσίασαν τουλάχιστον ένα θετικό δερματικό στα εκχυλίσματα μυκήτων που εξετάσθηκαν. Επίσης, από τα δερματικά τεστ διαπιστώθηκε ότι, 177 (13,5%) ασθματικοί είχαν θετικό δερματικό τεστ σε Alternaria spp, 98 (7,4%) παρουσίασαν θετικό δερματικό τεστ στο Cladosporium spp, 65 (5%) στον Aspergillus spp, 45 (3,4%) στο Fusarium spp και τέλος 36 (2,7%) είχαν θετικό δερματικό τεστ στο Rhizopus nigricans. Η δερματική ευαισθησία στα σπόρια μυκήτων είναι πολύ συχνότερη στις ηλικίες κάτω από τα 40 χρόνια, υπάρχει δε αυξημένη επίπτωση στο άρρεν φύλο ιδιαίτερα για τους μύκητες Alternaria spp και Aspergillus spp. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Για πρώτη φορά παρουσιάζονται 15 ετών καταγραφές κυκλοφορίας σπορίων μυκήτων με αλλεργιολογικό ενδιαφέρον στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και γενικότερα της Ελλάδας, γεγονός πολύ σημαντικό και πολύ χρήσιμο για οποιαδήποτε μελλοντική ιατρική και βιολογική προσέγγιση του θέματος. Οι κλινικές παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι οι πλέον σημαντικοί μύκητες για αλλεργίες του αναπνευστικού συστήματος είναι τα είδη Alternaria spp, Cladosporium spp και Aspergillus spp.
Λέξεις-κλειδιά: Άσθμα, αλλεργία, Μύκητες, Σπόρια, Μετεωρολογία, Αλτερνάρια
ΙΑΤΡΙΚΗ, 83(6), 483-502, 2003 - Ερευνητική εργασία