Ιστική μελέτη της νευροενδοκρινικής διαφοροποίησης και της έκφρασης του υποδοχέα ανδρογόνων σε τυχαία αδενοκαρκινώματα προστάτη. Κλινικοπαθολογοανατομική συσχέτιση
Β. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ, Κ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ, Ε. ΧΑΜΗΛΟΣ, Γ. ΤΑΜΒΑΚΟΣ, Α.Χ. ΛΑΖΑΡΗΣ, Ι. ΓΚΙΚΟΝΤΗ
Σκοπός: Τα νευροενδοκρινικά (ΝΕ) κύτταρα διαδραματίζουν ενδεχομένως ένα σημαντικό ρόλο στο μικροπεριβάλλον του καρκίνου του προστάτη και νευροπεπτίδια, όπως η χρωμογρανίνη Α (chromogranin A - CgA) και η ειδική ενολάση των νευρώνων (neuron specific enolase - NSE), εμπλέκονται στις διαδικασίες ανάπτυξης και εξέλιξής του. Ο υποδοχέας των ανδρογόνων (ΥΑ) υποστηρίζεται ότι συμμετέχει ενεργά στην έναρξη και προαγωγή της καρκινογένεσης στον προστάτη. Στη μελέτη αυτή διερευνήσαμε τη δυνητική προγνωστική σημασία των παραπάνω παραμέτρων σε μια σειρά ασθενών με τυχαίο αδενοκαρκίνωμα προστάτη σταδίου T1a, οι οποίοι δεν είχαν λάβει καμία θεραπεία. Υλικό και Μέθοδος: Μελετήθηκαν 81 παθολογοανατομικά παρασκευάσματα αδενοκαρκινώματος προστάτη σταδίου T1a, τα οποία ελήφθησαν μετά από επεμβάσεις προστατεκτομής λόγω καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη. Η ανίχνευση των ΝΕ κυττάρων επιχειρήθηκε ανοσοïστοχημικά με τη βοήθεια των αντισωμάτων για τις CgA και NSE, ενώ το αντίσωμα έναντι του ΥΑ χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση της πυρηνικής έκφρασης αυτού. Ο ενδονεοπλασματικός κυτταρικός πολλαπλασιασμός εκτιμήθηκε με βάση το δείκτη πολλαπλασιασμού Ki-67 LI (Ki-67 labeling index) με τη βοήθεια του MIB-1 αντισώματος. Η περίοδος παρακολούθησης των ασθενών ήταν 63,9 μήνες, ενώ εξέλιξη της νόσου θεωρήθηκε η επακόλουθη αύξηση του PSA ή η εμφάνιση τοπικής υποτροπής μετά από επιβεβαίωση με βιοψία προστάτη. Αποτελέσματα: Από τις 81 περιπτώσεις, 62 (76,54%) ήταν θετικές στη CgA και/ή στη NSE και 19 (23,46%) ήταν αρνητικές. Παρατηρήθηκε μια στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ της θετικής έκφρασης της CgA και του βαθμού κακοήθειας (p=0,002), ενώ η NSE παρουσίαζε οριακή σχέση με την αποδιαφοροποίηση του όγκου (p=0,081). Οι καλά διαφοροποιημένοι όγκοι χαρακτηρίζονταν από υψηλό ποσοστό κυττάρων σημασμένων για τον ΥΑ, καθώς και από έντονη χρώση αυτού (p<0,005). Στην πολυπαραγοντική ανάλυση, η χαμηλή διαφοροποίηση παρουσιαζόταν ως ο μοναδικός ανεξάρτητος προγνωστικός δείκτης της ελεύθερης νόσου επιβίωσης (progression-free survival-PFS) (p=0,041). Ωστόσο, η θετικότητα για τη CgA αποτέλεσε ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα ως προς την εξέλιξη της νόσου (PFS) στα καλά και μέτρια διαφοροποιημένα αδενοκαρκινώματα του προστάτη (p=0,038). Συμπεράσματα: Η παρούσα μελέτη υποδηλώνει ότι η χρωμογρανίνη Α ίσως αποτελεί έναν χρήσιμο δείκτη επακόλουθης επιθετικής συμπεριφοράς και εξέλιξης στα τυχαία νευρισκόμενα T1a αδενοκαρκινώματα του προστάτη καλής και μέτριας διαφοροποίησης.
Λέξεις-κλειδιά: Καρκίνος προστάτη, χρωμογρανίνη Α, ειδική ενολάση των νευρώνων, νευροενδοκρινική διαφοροποίηση, υποδοχέας ανδρογόνων.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑ, 17(2), 184-193, 2005 - Κλινική μελέτη