Aξιολόγηση των αριθμητικών γνωστικών ικανοτήτων πληθυσμού αναλφαβήτων με νευροψυχολογική εκτίμηση σε συνθήκες καθημερινότητος
I. Nηματούδης, X. Seron, Γ. Λευθέρη, Z. Nασίκα, A. Tζαβάρας
Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση των γνωστικών αριθμητικών ικανοτήτων ομάδας 31 αναλφαβήτων γυναικών, μέσης ηλικίας 61,96 ετών. Όλα τα άτομα δεν είχαν υποβληθεί ποτέ σε οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης λόγω ιστορικών και κοινωνικών αιτίων. Έχοντας εξαιρέσει πιθανή νοητική υστέρηση ή άνοια, σε όλα τα άτομα χορηγήθηκε η νευροψυχολογική συστοιχία EC-301R – έκδοση για αναλφαβήτους, που περιλαμβάνει 10 υποδοκιμασίες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι αναλφάβητοι ήταν ικανοί να εκτελούν καταμέτρηση, να συγκρίνουν σωστά το μέγεθος αριθμών, να εκτελούν απλές προσθέσεις και αφαιρέσεις και γνώριζαν την αριθμητική σειρά. Όλοι μπορούσαν να αναγνωρίσουν τους αραβικούς αριθμούς μέχρι το 10, και σε ποσοστό 80–90% μέχρι το 20, αλλ’ όχι αριθμούς μεγαλύτερους του 100. Διαπιστώθηκε όμως η ικανότητα των αναλφαβήτων να μετατρέπουν σωστά εκφωνούμενους αριθμούς (προφορική παρουσίαση) σε χαρτονομίσματα με ακρίβεια 95,6%. Aκολούθως, για να διερευνηθεί η διαπιστωθείσα ικανότητά τους, χορηγήθηκαν τρεις νέες υποδοκιμασίες. Μία δοκιμασία κατά προσέγγιση εκτίμησης αριθμών σε χαρτονομίσματα και δύο δοκιμασίες μετατροπής αριθμών από αραβικό κώδικα και προφορική παρουσίαση σε ασπρόμαυρες φωτοτυπίες χαρτονομισμάτων. Το σύνολο των εξετασθεισών έδωσε σωστές κατά προσέγγιση απαντήσεις σε αυθεντικά χαρτονομίσματα. Η επίδοσή τους όμως στη μετατροπή από προφορικούς αριθμούς σε φωτοτυπίες χαρτονομισμάτων ήταν θεαματικά μειωμένη στο 30,5%, συγκριτικά με την ίδια δοκιμασία όταν χρησιμοποιήθηκαν αληθινά χαρτονομίσματα (επίδοση 95,66%). Υποθέτουμε ότι στους αναλφαβήτους το χρώμα των χαρτονομισμάτων χρησιμεύει ως «σύμβολο», που επιτρέπει τη μετατροπή της προφορικής-λεκτικής μορφής των αριθμών σε χαρτονομίσματα, παρακάμπτοντας τον αραβικό αριθμητικό κώδικα.
Λέξεις-κλειδιά: Αναλφαβητισμός, αριθμητικές ικανότητες, αριθμητική γνωστική λειτουργικότητα, νευροψυχολογική συστοιχία EC-301R – έκδοση για αναλφαβήτους, νευροψυχολογική αξιολόγηση.
ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ, 15(3), 217-235, 2004 - Ερευνητική εργασία