Το γένος Malassezia στα επιπολής και συστηματικά νοσήματα
Γ. Γαϊτάνης, Α. Βελεγράκη
Η ιστορία της Malassezia αρχίζει το 1846 με τον Eichstedt, που πρώτος σύνδεσε το γένος με νόσημα του δέρματος, και συνεχίστηκε με πολυετείς διαφωνίες, που ξεκινούσαν από την ονοματολογία και έφθαναν μέχρι το ρόλο της στις δερματοπάθειες όπου εμπλέκεται. Με τη διεύρυνση του γένους σε 7 είδη, το 1996, τονώθηκε το ενδιαφέρον για την επιδημιολογική διερεύνηση της συμμετοχής της Malassezia σε νοσήματα όπως η ποικιλόχροη πιτυρίαση, η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα και η ατοπική δερματίτιδα. Τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν επικράτηση της Μ.globosa στη λεκάνη της Μεσογείου, σταδιακή μείωση της συχνότητας απομόνωσής της καθώς γίνεται μετακίνηση προς το Βορρά και σημαντική συμμετοχή του - μη συχνά απομονούμενου σε άλλες γεωγραφικές περιοχές - είδους Μ.obtusa στην ατοπική δερματίτιδα σε Σουηδούς ασθενείς. Η Malassezia παράγει ουσίες που πιθανολογείται ότι προκαλούν τις βλάβες της ποικιλόχροης πιτυρίασης, αλλά και προστατεύουν το υπόχροο δέρμα των βλαβών σε μια «σχέση στοργής» παρασίτου-ξενιστή. Στη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, οι πολυετείς πειραματικές μελέτες φαίνεται να καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η συμμετοχή του γένους στο συγκεκριμένο νόσημα είναι μη ειδικού ερεθιστικού τύπου. Στην ατοπική δερματίτιδα και την ψωρίαση, δύο άλλες δερματοπάθειες με μεγάλη νοσηρότητα στο γενικό πληθυσμό, που βρίσκονται σε αντιδιαμετρικά σκέλη της ανοσιακής απάντησης, η Malassezia διεκδικεί θέση στην παθογένεσή τους. Τα πειραματικά δεδομένα έχουν οδηγήσει στην αναγνώριση και απομόνωση αλλεργιογόνων πρωτεϊνών που ευθύνονται για μορφές ατοπικής δερματίτιδας με κατανομή στο πρόσωπο και τον αυχένα. Στην ψωρίαση, εργαστηριακά δεδομένα και κλινικές παρατηρήσεις υποστηρίζουν έναν πιθανό ρόλο για το γένος, ο οποίος ωστόσο απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση. Τέλος, σημασία έχει η τεκμηριωμένη πλέον συμμετοχή του γένους στην πρόκληση συστηματικών λοιμώξεων σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς, με κοινά χαρακτηριστικά την ύπαρξη κεντρικού φλεβικού καθετήρα και τη χορήγηση ολικής παρεντερικής διατροφής με λιπίδια. Σε αυτή την ομάδα ασθενών, η Μ.pachydermatis και η Μ.furfur έχει βρεθεί να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, προκαλώντας σηψαιμία, είτε μεμονωμένα είτε με μορφή επιδημίας, σε πρόωρα νεογνά με χαμηλό βάρος γέννησης, που νοσηλεύονταν σε μονάδες εντατικής θεραπείας.
Λέξεις-κλειδιά: Επιπολής νοσήματα, Malassezia, Συστηματικά νοσήματα.
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 21(3), 232-244, 2004 - Ανασκόπηση