Oι λοιμώξεις στην παιδική ηλικία ως προδιαθεσικοί παράγοντες χρόνιων νοσημάτων
Μ. Τσολιά, Ε. Πετρίδου
Η διάκριση μεταξύ λοιμωδών και χρόνιων νοσημάτων δεν μπορεί να γίνει πάντα με σαφήνεια και η σύγχυση των ορίων επιτάθηκε όταν συνειδητοποιήθηκε ότι ορισμένα οξέα λοιμώδη νοσήματα δεν μεταπίπτουν απλώς σε χρόνια, αλλά αυξάνουν τον κίνδυνο νοσολογικών καταστάσεων με τελείως διαφορετική παθολογοανατομική και κλινική υπόσταση. Η προϊστορία στον τομέα αυτό βρίσκεται στο ρευματικό πυρετό και τις βαλβιδοπάθειες ή την οξεία εγκεφαλίτιδα και τη νόσο του Parkinson, αλλά την τελευταία εικοσαετία μεγάλος αριθμός ερευνών υποδεικνύει τη συσχέτιση διαφόρων λοιμώξεων στην παιδική ηλικία με χρόνια νοσήματα στη μετέπειτα ενήλικη ζωή. Στο άρθρο αυτό γίνεται μια αναδρομή σε χρόνιες νοσολογικές καταστάσεις που απαρτίζουν το σύγχρονο νοσολογικό φάσμα, για τις οποίες υπάρχουν είτε επαρκής επιστημονική τεκμηρίωση είτε συγκλίνοντα ερευνητικά ευρήματα ότι σχετίζονται με προηγηθείσα λοίμωξη σε πρωιμότερη φάση της ζωής. Η σχέση του ιού Epstein-Barr με τη λοιμώδη μονοπυρήνωση είναι τεκμηριωμένη, αλλά θεωρείται εξαιρετικά πιθανό ότι ο ιός αυτός, μετά από κλινική ή υποκλινική οξεία λοίμωξη, μπορεί να προκαλέσει ποικίλες νεοπλασίες, όπως ο καρκίνος του ρινοφάρυγγα, το λέμφωμα του Burkitt ή η νόσος Hodgkin. Ο ρόλος του Helicobacter pylori στην αιτιολογία του δωδεκαδακτυλικού έλκους θεωρείται δεδομένος, αλλά μεγάλη μερίδα επιστημόνων θεωρεί ότι η λοίμωξη σε παιδική ηλικία από το βακτηρίδιο αυτό αυξάνει κατά πέντε τουλάχιστον φορές την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του στομάχου. Εκτός από τις κακοήθεις νεοπλασίες, υπάρχουν σήμερα ενεργείς θεωρίες, που συνδέουν ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις της παιδικής ηλικίας με νευρολογικά νοσήματα και ακόμη με την αθηροσκλήρωση. Ειδικότερα, έχουν κατά καιρούς ενοχοποιηθεί κατά κύριο λόγο τα Chlamydia pneumoniae και λιγότερο το Helicobacter pylori, ο κυτταρομεγαλοϊός και άλλοι ερπητοϊοί. Στους τομείς αυτούς, όμως, τα δεδομένα είναι σύνθετα και η ερευνητική προσέγγιση εξαιρετικά δυσχερής. Τέλος, για ορισμένα νοσήματα, όπως το βρογχικό άσθμα και η παιδική λευχαιμία, οι σύγχρονες ερευνητικές προσεγγίσεις επικεντρώνονται στην όψιμη εγκατάσταση της συλλογικής ανοσίας. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η πρώιμη έκθεση σε λοιμώδεις παράγοντες ενδέχεται να διαδραματίζει προστατευτικό ρόλο. Η ειδική επιδημιολογική έρευνα έχει αναπτυχθεί περισσότερο αναφορικά με την παιδική λευχαιμία και στον τομέα αυτό σημαντική υπήρξε και η ελληνική συμβολή.
Λέξεις-κλειδιά: Λοίμωξη, Παιδί, Προσδιοριστικός παράγοντας, Χρόνιο νόσημα
ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ, 20(3), 251-268, 2003 - Ανασκόπηση