Στρατηγικές γονιδιακής θεραπείας τoυ καρκίνου του πνεύμονα
K.J. Harrington, K.Ν. Συρίγος
Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει δυσμενή πρόγνωση και οι υπάρχουσες θεραπείες έχουν αποτύχει να βελτιώσουν την επιβίωση των ατόμων που πάσχουν από τη νόσο αυτή. Τα τελευταία χρόνια, οι πρόοδοι που επιτεύχθηκαν στην κατανόηση της μοριακής βιολογίας του καρκίνου, έδωσαν την ευκαιρία σε κλινικούς γιατρούς και επιστήμονες να αναπτύξουν αρκετές τεχνικές γενετικών θεραπειών για αυτή τη νόσο. Γίνεται λεπτομερής ανασκόπηση των δημοσιευμένων άρθρων που αφορούν στη γονιδιακή θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις πρόσφατες εξελίξεις στο πεδίο των μη-ιϊκών και ιϊκών φορέων των γονιδίων. Οι θεραπευτικές στρατηγικές ταξινομήθηκαν, ανάλογα με τους στόχους τους σε διορθωτική, κυτταροτοξική και ανοσορρυθμιστική γονιδιακή θεραπεία. Toπική χορήγηση των μη ιϊκών και ιϊκών φορέων μπορεί να προκαλέσει ικανοποιητική γονιδιακή έκφραση τοπικά και κάποια θεραπευτικά αποτελέσματα, αλλά, επί του παρόντος, δεν υπάρχει διαθέσιμος κανένας αποτελεσματικός φορέας που να χορηγείται συστηματικά. Η διορθωτική γονιδιακή θεραπεία έχει αποτελεσματικότητα σε μοντέλα ζώων ως προς την αποκατάσταση της φυσιολογικής έκφρασης ογκοκατασταλτικών γονιδίων (p53, Rb, p21, p16) ή την αναστολή της επίδρασης των ογκογονιδίων που προάγουν τη μετάλλαξη του όγκου (ras, myc, erbB2 bcl-2), αλλά αυτή η προσέγγιση πάσχει λόγω του ότι κάθε καρκινικό κύτταρο πρέπει να αποτελέσει στόχο της θεραπείας. Μια μεγάλη ποικιλία κυτταροτοξικών στρατηγικών είναι υπό ανάπτυξη, περιλαμβάνοντας αγγειογενετικές και ραδιοϊσοτοπικές γονιδιακές θεραπείες, καθώς και θεραπείες αυτοκτονίας γονιδίων, ή γονιδιακές θεραπείες που προάγουν την απόπτωση. Καθεμία από αυτές τις προσεγγίσεις έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και είναι καλύτερο να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό. Η ανοσορρυθμιστική γονιδιακή θεραπεία επιδιώκει να ενεργοποιήσει μια αποτελεσματική τοπική ανοσοαντίδραση η οποία μπορεί να προκαλέσει συστηματική δραστηριότητα κατά του όγκου. Προς το παρόν, οι περισσότερες μελέτες χρησιμοποιούν ανοσοδιεγερτικά γονίδια κυτοκινών. Συμπεράσματα: Mια ποικιλία θεραπευτικών γονιδίων αποδείχθηκαν δραστικά εναντίον του καρκίνου του πνεύμονα τόσο in vitro όσο και in vivo. Παρ' όλα αυτά, η κύρια πρόκληση όσον αφορά στις στρατηγικές γονιδιακής θεραπείας σε κλινικό επίπεδο είναι η έλλειψη αποτελεσματικής γονιδιακής μεταφοράς μέσω τοπικών και συστηματικών οδών και για το άμεσο μέλλον, η δημιουργία φορέων, θα παραμένει το κύριο πρόβλημα στο οποίο θα εστιάζεται η συνεχιζόμενη έρευνα. Καθώς η έρευνα θα συνεχίζεται, αναμένεται ότι οι γονιδιακές θεραπευτικές προσεγγίσεις θα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα στο εγγύς μέλλον.
Λέξεις-κλειδιά: Απόπτωση, Γονιδιακή Θεραπεία, καρκίνος πνεύμονα, μοριακή βιολογία, κυτοκίτες, γκοκατασταλτικά γονίδια
ΠΝΕΥΜΩΝ, 15(1), 19-37, 2002 - Ανασκόπηση